تحلیل مقایسه‌ای کنش‌های گفتاری در چهار شعر از نیما و فروغ

پژوهش در زمینۀ ادبیات با استفاده از نظریات فلسفة زبان، موضوعی است که مورد توجه علاقمندان به نقد ادبی قرار گرفته است. از جمله نظریات کاربردی در این زمینه، نظریه کنش گفتار است که نخست، توسط آستین، مطرح شد و سپس جان راجرز سرل، آن را گسترش داد. بر مبنای نظریه سرل، هر گفتار یک کنش به شمار می‌آید. در مقاله حاضر کنش گفتار در چهار شعر از دو شاعر، یعنی دو شعر آغازی و شعر پایانی از اشعار دهه 30 نیما یوشیج و دفتر «تولدی دیگر» فروغ فرخزاد به روش تحلیل محتوای ترکیبی مورد مقایسه قرار گرفته است. در این پژوهش بعد از مقوله‌بندی کنش‌ها و بررسی شعرها این نتیجه حاصل شد که شعر «شب همه شب» نسبت به شعر «قایق» نیما و شعر «تولدی دیگر» نسبت به شعر «آن روزها»ی فروغ فرخزاد، بسیار واقع‌گرایانه‌تر و دور از تخیل و توصیف صرف هستند و در مقایسة شعر نیما و فروغ از جهت کنش‌های گفتار، در شعر هر دو شاعر، کنش‌های اظهاری و عاطفی بیشترین نمود را دارند و با این حال، در نگاه جنسیتی در هر دو شعر فروغ، کنش عاطفی بیشتر و قوی‌تری نسبت به دو شعر نیما یافتنی است.