بررسی برخی کهن الگوها در روایات عامیانه با تکیه بر فردوسی نامه انجوی شیرازی

کهن الگو یا آرکی تایپ صور ذهنی مشترکی است که ناخودآگاه جمعی بشر با پیشینه ای چندین هزار ساله و طولانی آن را از نسل های مختلف به آیندگان منتقل کرده و به صورت-های گوناگون بازتاب یافته است. این صورت ها با جلوه گر شدن در نمادهای گوناگون عالم هستی به مرز خودآگاهی می رسند. در این پژوهش با بررسی فردوسی نامه اثر ارزشمند انجوی شیرازی که حاوی روایات عامیانه و مردمی از داستان ها و حوادث حماسۀ ملی ایران است برخی از مهم ترین کهن الگوها استخراج شده و مورد تحلیل قرار گرفته است. در این اثر، گاه کهن الگوها در قالب ها و نمادهای ملموس و محسوس و گاه بر اساس امور متافیزیکی و غیرمحسوس نمایان شده اند. مهم ترین و برجسته ترین و پرتکرارترین این کهن الگوها در این دسته از روایات مادر، نقاب، دیو و پری، اعداد و رویا است که در برخی موارد با روایت اصلی شاهنامه تفاوت دارند و در نتیجۀ تاثیر و تاثر از روایات ملی ساخته و پرداخته شده اند.