بررسی کنش های گفتاری در نمایشنامه ی مرگ یزدگرد بر اساس آرای سرل

کنش گفتاری یکی از مهم ترین نظریه های فلسفه ی زبان است که هدف آن تحلیل پاره گفتار های زبانی و رسیدن به ناگفته های یک متن است. در این پژوهش برآنیم تا گفتار های نمایشنامه مرگ یزدگرد اثر بهرام بیضایی را بر اساس تئوری سرل بررسی کنیم. مرگ یزدگرد به عنوان یک نمایشنامه که مولفه های پست مدرنی در ساختار خود دارد کنش های گفتاری قابل ملاحظه ای دارد و از این جهت بسیار حائز اهمیت است، لذا هدف از انجام این پژوهش فهم ویژگی زبانی و پی بردن به روابط اجتماعی شخصیت ها از طریق استخراج کنش های گفتاری گزاره هاست. در بررسی انجام شده بر اساس دسته بندی کنش های گفتاری از دیدگاه سرل دریافتیم که شخصیت های این نمایشنامه بر اساس جنسیت، موقعیت و جایگاه اجتماعی کنش گفتاری متفاوتی دارند، با توجه به نتایج این تحقیق، سپاهیان شاه که از جایگاه قدرت بالاتری دارند و از طبقه ی فرادست جامعه هستند بیشترین میزان کنش ترغیبی را در گفتار خود به کار می برند که با جملات امری، درخواست ها، هشداردادن و ... همراه است، همچنین بیشترین سهم کنش اظهاری که با فعل کنشی اعتراض کردن و نقد کردن همراه است در گفتار آسیابان و خانواده ی او که از قشر فرودست جامعه است وجود دارد. بیشترین میزان کنش عاطفی در گفتار زن آسیابان و دختر او وجود دارد که همراه با نقیضه و هجو های بسیار است که زن در کلام خود به کار می گیرد. لازم به ذکر است کنش تعهدی کمی در گفتار شخصیت ها به کار گرفته شده و نیز کنش اعلامی در گفتار هیچ یک از شخصیت ها به کار نرفته است.