تحلیل جرم‌شناختی‌‌ بزه‌دیده‌شناختیِ داستان «آشغال‌دونی» (اثرِ غلام‌حسین ساعدی)

پژوهش‌های میان رشته‌ای که در دهه‌های اخیر در بسیاری از مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی جهان مورد توجه جدی قرار گرفته، رویکردی است که در آن پژوهشگران با ایجاد تعامل بین رشته‌های مختلف می‌کوشند تا برای دست‌یابی به حل مسائل گوناگون، به الگوی مناسبی دست یابند. در این میان، یکی از حوزه‌های میان رشته‌ای می‌تواند ادبیات و جرم‌شناسی تلقی گردد. در این حوزه می‌توان با عینکی جرم‌شناسانه، ادبیات واقع‌گرایانه معاصر را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد. «آشغا‌ل‌دونی» اثر غلام‌حسین ساعدی از یک‌سو به خاطر توجه ویژه به عنصرهای بزه‌کاری و بزه‌دیدگی و از سوی دیگر وجود عواملی چون فقر، والدین نامناسب، معاشرت با نااهلان، فشار، طبقه اجتماعی، سبک زندگی، وجود بی‌نظمی و نبود محافظ، منبعی مناسب برای چنین تحلیلی به حساب می‌آید. نتیجه چنین کاری می‌تواند وجود رابطه تنگاتنگ میان ادبیات و جرم‌شناسی را نمایان ساخته و موجب گردد تا از ادبیات به عنوان ابزاری پیشگیرانه برای ساختن جامعه ای ایده‌آل استفاده نماییم. از این‌رو مقاله پیش‌رو بر آن است که در بخش نخست، بر مبنای برخی از نظریه‌های جرم‌شناسی بزه‌کاری موجود در داستان را مورد بررسی و در بخش دوم نیز بزه‌دیدگی آنان را بر مبنای برخی از نظریه‌های بزه‌دیده‌شناسی مورد کاوش قرار دهد.