بررسی دیدگاه بورکهارت در نوع تاثیرپذیری مستقیم هنر اسلامی از قرآن کریم با تکیه بر هنر خوشنویسی اسلامی

از دیدگاه تیتوس بورکهارت - متفکر مسلمان و سنت گرای سوئیسی - آلمانی و یکی از صاحب‌نظران پیشرو در تبیین هنر دینی - هنر اسلامی، هنری متاثر از قرآن کریم است که بخش عظیمی از هویت آن، معلول حضور فعال وحی در ساحت فکری و فرهنگی جامعه اسلامی است. هرچند می‌توان ماهیت نقش‌آفرینی قرآن کریم در پیدایی و پویایی هنر اسلامی را به انحاء گوناگونی تصور کرد اما از دیدگاه بورکهارت، به جهت «نبود ساختار هنری در سجع قرآن کریم» و «عدم پیروی آن از قواعد وزنی و ترکیب کلام»، جستجو برای رسیدن به الگوها و نمونه‌های قرآنی در هنر اسلامی، جهت یافتن اصلی که «به صورت مستقیم» در ترکیب و تدوین این هنر به کاربرده شود، امری عبث و بیهوده تلقی شده است. از این رو وی، نقش‌آفرینی قرآن کریم را نه در محتویات و قالب صوری آن بلکه در «حقیقت یا جوهر معنوی قرآن» می‌داند که عاری از هر گونه شکل و ظاهر بوده و به مثابه «یک ارتعاش معنوی» زمینه را برای پیدایش هنر اسلامی به سبب طنین فرهنگ توحیدی فراهم نموده است. این نوشتار، با تمرکز بیشتر بر دیدگاه بورکهارت بر نقش‌آفرینی «مستقیم» قرآن کریم در پیدایی و پویایی هنر خوشنویسی اسلامی، به بررسی این دیدگاه پرداخته و معتقد است که می‌توان شواهدی عینی از هنر خوشنوسی اسلامی ارائه داد که مصداقی از الهام بخشی عبارات و متون قرآن کریم و «تاثیر مستقیم» آن، در شکل‌گیری ساختار صوری هنر خوشنویسی اسلامی باشد.