ماهیت تمدن اسلامی براساس دیدگاه تیتوس بورکهارت

بورکهارت یکی از صاحب نظران غربی است که درباره اسلام و تمدن اسلامی دیدگاههایی دارد. این تحقق به تبیین و بررسی رویکرد بورکهارت می‌‌پردازد. دلیل اهمیت این امر تاثیر این رویکرد در نویسندگان هنر اسلامی و تحلیل عناصر تمدن اسلامی از منظر کشف و شهود و رویکرد معرفتی است. سوال این است که محورهای مورد توجه بورکهارت درباره تمدن اسلامی چیست و رویکرد او چگونه است؟ این تحقیق با روش توصیفی و تحلیل و شیوه کتابخانه ای به این پرسش پاسخ می‌‌دهد. در میان ابعاد وسیع تمدن اسلامی بورکهارت توجه خاصی به هنر و معماری اسلامی دارد و با دیدگاه تفسیری و مقایسه ای آن را مورد بررسی قرار می‌‌دهد. از نظر وی هنر اسلامی هنری مقدس و ازلی است از نگرش بن مایه‌های اسلامی و مفاهیم متعالی فراانسانی بهره گرفته است. هنر اسلامی از سه مولفه مهم توحید، عدل و سخاوت برخورداراست. از منشا الهی، کیفیتی معنوی غیر فردی و متعالی برخوردار است و عامل تجلی جمال و جلال الهی است. هنرمند مسلمان با خلوص و ایمان زمینه رشد و کمال را در محیط انسانی فراهم می‌‌آورد و برخی از نمادهای هنر و معماری اسلامی از سنتهای پیشین و دیگران تاثیر پذیرفته و از هنر مقدس فاصله گرفته است. بورکهارت اگرچه در تلاش است تا از نگاهی دیگر هنر و معماری اسلامی را مورد کنکاش قرار دهد اما همو در تعریف مقولات، مولفه ها و مقولات درگیر تفاسیر خودبنیاد و دیرفهمی شده که با ماهیت و مصادیق اسلام و تمدن مسلمانان همخوانی ندارد.