الگوی مصرف بر پایه آموزه‌های قرآنی و اصول شش‌گانه (سته ضروری) طب سنتی

الگوی مصرف جامعه ایران دارای اشکالات زیادی از بعدهای مختلف است. هماهنگی کافی با پتانسیل‌های تولیدی کشور ندارد. هماهنگی لازم با مصرف صحیح بر اساس تغذیه مطلوب برای سلامت انسان ندارد. تلفات زیادی در توزیع و آماده‌سازی و مصرف بدون توجه به نیازهای بدن دارد. به عبارت دیگر علاوه بر تلفات، اسراف زیادی در مصرف غذا در کشور وجود دارد. همه این ناهماهنگی‌ها و نابسامانی‌های الگوی مصرف در کشور باعث ایجاد فشارهای اقتصادی و هزینه‌های درمان و دارو و وابستگی کشور به واردات می‌شود. علاوه بر آن بخش مهمی از جامعه را گرفتار درد و رنج و بخش مهم دیگری را گرفتار مراقبت از افراد دردمند و بیمار جامعه می‌کند. در طب سنتی و همچنین دستورات قرآن معیارها و روش‌هایی در ارتباط با مصرف غذا وجود دارد که می‌تواند مبنای خوبی برای اصلاح الگوی مصرف در یک جامعه پیشرفته انسانی باشد. در طب سنتی ایرانی، پیشگیری از بیماری از طریق رعایت اصول شش‌گانه، حفظ سلامتی جزو قوانین بنیادین آن می‌باشد. این اصول عبارت‌اند از: آب و هوای پاک و سالم، تغذیه اصولی و صحیح، ورزش و تحرک بدنی مناسب، خواب و بیداری کافی و در شرایط و زمان مناسب، احتباس و استفراغ که به معنی ضرورت خارج شدن مواد اضافی از بدن به طور طبیعی است و اعراض نفسانی که عبارت است از غضب، فرح، خجلت. شادی‌ها، غم‌ها، خشم‌ها و خشنودی‌ها و مانند آنها که مربوط به روان و خلق و خوی انسان می‌شود. رعایت این موارد در حفظ سلامتی بدن مهم است. از دیدگاه طب سنتی ایرانی هوای ناپاک، تغذیه نادرست، سکون زیاد یا انجام حرکات ورزشی در زمان نامناسب، بی‌خوابی، افسردگی و اضطراب باعث آسیب به بدن می‌شود. در طب نوین نیز بر پیشگیری قبل از درمان تاکید شده است. در تعالیم و آموزه‌های قرآن و حکمای بزرگ طبی ایران از قبیل ابوعلی سینا، حفظ تندرستی و سلامت افراد از ابتدا مورد توجه پزشکان بوده است و این مورد جزء وظایف اصلی طبیب و حکیم به حساب می‌آمد. البته در جامعه امروزی ما بیشتر به درمان و تامین دارو برای درمان پرداخته می‌شود تا حفظ سلامت انسان‌ها. در قرآن اصول ریشه‌ای مربوط به الگو و رفتارهای تغذیه‌ای زیاد طرح شده است. در آیات مختلف به پاکی، سلامت و حلال بودن غذا تاکید شده است. بر متعادل مصرف کردن و زیاده از نیاز بدن مصرف نکردن و مصرف کم از گوشت‌ها تاکید شده است. در آموزه‌های دینی هیچ یک از نظرات گوشت‌خواری، گیاهخواری، خام‌خواری و میوه‌خواری پذیرفته نیست بلکه بر اساس نیاز انسان و با توجه به محیط، سن، شغل و ... با تعیین ملاک‌ها استفاده از همه گروه‌های غذایی را با اولویت دادن به برخی گروه‌های غذایی توصیه شده است. چه آن دسته غذاهایی که به صورت طبیعی و دست نخورده مصرف می‌شوند. در قران اسراف به هر صورت ممنوع شده است در حدی که خداوند مسرفین را دوست ندارد. بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست ندارد. اسراف به معنای تجاوز از حد هر چیزی است و این مطلب در تغذیه به معنای پرخوری می‌آید که مورد نکوهش قرآن قرار گرفته است. کلمه اسراف کلمه بسیار جامعی است که هر گونه زیاده‌روی در کمیت و بیهوده‌گرایی و اتلاف و مانند آن را شامل می‌شود. تبذیر در این ارتباط یعنی اینکه اگر تغذیه از حالت اعتدال خارج شود برای انسان ضرر دارد و پذیرفته نیست. به عبارت دیگر زیاد خوردن و کم خوردن هر دو مضر است و اعتدال در خوردن مطلوب است.