نقد الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر اساس مدل کالبدشناسی جامعه جهت گفتمان‌سازی و اجماع نخبگانی

پیشرفت در هر جامعه تغییر عمیقی در تمامی جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و انسانی جامعه ایجاد می‌کند. در هر دوره زمانی مفهومی از پیشرفت که زائیده اقتضائات همان عصر است بر جوامع حاکم بوده است. در ایران نیز علی‌رغم وجود برنامه‌های توسعه متعدد، پیشرفت همه جانبه مطابق با آرمان‌های متعالی انقلاب ضعیف بوده است. در پی انتشار بیانیه‌ی «گام دوم انقلاب» توسط رهبری که بیانگر ورود به مرحله‌ی خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی ‌است روح جدیدی در مبانی و الگوی پیشرفت آینده تمدن نوین اسلامی دمیده شد و نقد پیش‌نویس ضرورتی دو چندان پیدا کرده است. لذا پژوهشگران با استفاده از روش تحلیل محتوا به بررسی محتوا مقالات انتقادی پیش‌نویس الگوی اسلامی ایرانی و نیز با روش تحلیل روایی و تحلیل محتوا بر اساس مدل کالبدشناسی جامعه و ابعاد تمدنی یک جامعه، متن پیش‌نویس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بررسی کردند. نتایج نشان داد از نظر ساختاری تنظیم بخش مجزا برای معرفت‌شناسی و سپس روش‌شناسی حاکم بر متن پیش‌نویس و تعریف واژگان ضروری به نظر می‌رسد تا ابهامات مفهومی برطرف گردد و همچنین فصل‌بندی و بندبندی متن سند بر اساس کل ابعاد جامعه می‌تواند در درک و ایجاد دید کلی موثر باشد. از نظر محتوایی، در قسمت اجزا و مولفه‌های پیرامونی جامعه بیشترین بعدی که مورد توجه قرار گفته تعالی بوده و ابعادی چون بینش و نگرش، منش و رفتار و سلامت مغفول مانده و اشاره واضحی در قسمت آرمان، رسالت و افق به آنها نشده است. در قسمت نظامات جامعه، بیشترین تدابیر ارائه شده در نظام سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بوده و این در حالی است که در ابعاد پنهان جامعه به ویژه نظام انگیزشی که منجر به ایجاد نیرو و حرکت جامعه می‌شود توجه کمتری شده است البته مناسب این بود که قبل از ارائه تدابیر اصول حاکم بر هر یک از نظامات ارائه می‌گردید. در نهایت به منظور گفتمان‌سازی نخبگانی، پیش‌نویس متن سند از نظر روش‌شناسی، ساختاری و محتوایی بر اساس یک مدل جامع با رویکرد تمدنی نیازمند بازنگری است تا بر اساس آن اجماع لازم در بین نخبگان صورت پذیرفته تا زمینه برای گفتمان‌سازی در بین اقشار جامعه به صورت ملی فراهم گردد.