بررسی چالش‌های مهم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با استفاده از تجربه کشورهای شرق آسیا (رویکرد نظریه نظم اجتماعی داگلاس نورث)

الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در مرحله اجرا با چالش‌هایی مواجه خواهد بود. شناخت مهم‌ترین آنها و یافتن راهکارهای علمی و عملی برای آنها یکی از مهم‌ترین گام‌های الگو است. در این مقاله از رویکرد نهادی و نظریه نظم اجتماعی داگلاس نورث استفاده شده‌ و روش مقاله تحلیلی- توصیفی است. یافته‌ها حاکی از آن است که حل معضل خشونت، مسئله ‌رانت نامولد نخبگان قدرت و مسئله اجرا از مهم‌ترین معضلات الگو است. نقش نخبگان قدرت، دستگاه قضایی و راه‌حل‌های بومی در این راستا بسیار با اهمیت است. کشورهای شرق آسیا از جمله ژاپن، کره جنوبی، مالزی و چین در شاخص‌های «امنیت حقوق مالکیت»، «کنترل فساد»، «عدم خشونت و ثبات سیاسی» و «اعتراض و پاسخگویی» بانک جهانی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن است که همه آنها به جای راهبردهای دموکراسی و دسترسی باز سیاسی و بازار آزاد و دسترسی باز اقتصادی به شیوه غربی در ابتدای فرآیند توسعه دسترسی‌های بسته سیاسی و حکومت‌های اقتدارگرا داشته‌اند. اما همگی برای پیشرفت اقتصادی امنیت حقوق مالکیت بخش‌های مولد از طریق حذف داوطلبانه و یا اجباری رانت‌های نخبگان قدرت و نیز کنترل فساد را در اولویت داشته‌اند. نقش دستگاه قضایی و نخبگان قدرت برای رفع سه معضل بزرگ نظام‌های دسترسی محدود (کشورهای در حال توسعه) بی‌بدیل است و راه‌حل‌ها و نهادهای لازم بومی برای طی این فرآیند ضروری است.