اَل قویوب: سیاست‌گذاری و سلب زیستن در راستاکوچه، محله‌ای تاریخی در تبریز

فکر مراقبت و حفاظت از بافت‌‌ها، محله‌‌ها و آثار تاریخی در قالب طرح‌‌های جامع شهری، ثبت آثار، تصویب قوانین و ضوابط و تنظیم آیین‌‌نامه‌‌ها طی حدود نیم قرن گذشته بر زندگی در محله‌‌هایی با بافت تاریخی و قدیمی تاثیر عمیقی گذاشته است. هدف این مقاله، بررسی مردم‌‌شناختی و زمینه‌مند کردن سیاستگذاری نهادهای رسمی در زندگی در محله‌‌ی تاریخی راستاکوچه در مرکز شهر تبریز است. به خاطر تمرکز پژوهش بر رابطة بین نهادها و اجتماعات محلی، برای استخراج قوانین مربوط به سیاستگذاری‌‌های نهادها و مقامات آنها از روش مطالعات اسنادی و بررسی خبرگذاری‌ها و برای مشاهدة فضاهای زیسته در محله‌‌ها از روش مردم‌‌نگاری و فنون آن شامل مشاهده و حضور بهره برده‌‌ام.برآیند سیاست‌‌گذاری‌‌های محلی، ملی و بین‌‌المللی در قالب طرح‌‌های جامع، قانون‌‌های مجلس و پایگاه جهانی یونسکو در حدود نیم قرن گذشته، در کردار «اَل قویوبِ» (دست گذاشتن) اداره کل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی تجسم یافته است. سیاست «اَل قویوب» که می‌‌بایست به سبک ایجابی با مجموعه‌‌ای وسیع از مطالعات و اقدامات ویژه موجب مراقبت و زنده شدن بافت تاریخی این‌‌سو و آن‌‌سوی باروی قدیمی می‌‌شد، به یک شیوة سلبی کوته‌‌فکرانه تقلیل یافت: ساخت‌‌وساز بالای 7.5 متر ممنوع یا پذیرفتن خطر زیستن در خانه‌‌هایی که دچار فرسودگی‌‌اند. بسیاری از اهالی خانه‌‌‌‌های قدیمی‌‌شان را وانهادند و از محله‌‌ها رفته و آواره و مستاجر شده‌‌اند. تاثیر ملموس این سیاست‌‌ها و وانهادگی در اجتماع محلی عبارت بودند از: خانه‌‌های رو به ویرانی، مخروبه‌‌های وسیع، درهای صدمه‌‌دیده، درهای قفل‌‌دار، شکستن رد بارو، تخلفات ساخت‌وساز، ناهمسازی سکونتی، و وضع آنارشیک. نتیجه، سلب ساکنان از زیستن در محله‌ی خودشان بود.

al ghoyoob: policymaking and foreclosure of living in rasta-kuche, historical neighborhood in tabriz

the aim of this article is an anthropological study of policy making of formal institutions and its effect on the life in the neighborhoods in historical and old contexts, in the center of tabriz city. by focusing on the relationship between institutions and local communities, i used library studies and online news agencies for extracting laws of institutional politics, and ethnography by observation and participation for observing lived spaces in the neighborhoods.policymaking in the international, national, and local levels in comprehensive programs, laws of parliament and unesco world sites in half of the century lead to “al ghoyoob” politic in the practice of the office of east azerbaijan cultural heritage. this politics means ban of construction beyond one floor and therefore people leaved their homes. now we see the concrete effects of the politics and abandonments: homes which are to be corroding, extensive house destructions, damaged doors, locked doors, construction violations, residential heterogeneity, and anarchic condition.