از وارونگی تا واسازی مالیات‌ستانی-مالیات‌دهی ایده‌آل، به سوی یک نظریۀ زمینه‌ای

امروزه دولت ایران بواسطۀ تحریم‌های اقتصادی و کاهش فروش منابع زیرزمینی، به درآمدهای مالیاتی نیاز بیشتری یافته است. اما مالیات‌گریزی و اجتناب از پرداخت آن، یکی از موانعی است که اکثر کشورها، از جمله ایران را در وصول مالیات واقعی با چالش‌هایی مواجه ساخته است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت مالیات‌ستانی و مالیات‌دهی و عواملی که در بروز آن نقش دارند، با رویکرد کیفی و روش نظریۀ زمینه‌ای انجام شده است. در این مسیر، با 13 نفر از مدیران مالی شرکت‌های تولیدی بزرگ و 7 نفر از کارشناسان اداره کل مالیاتی استان یزد مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته‌ای انجام و همزمان با گردآوری داده‌ها، تحلیل آن‌ها نیز طی سه فرایند کدگذاری باز، محوری و گزینشی پیگیری شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد کادر مالیات‌ستانی و مودیان در سطح نظری و عملی از مالیات‌ستانی ایده‌آل و مالیات‌دهی داوطلبانه بیگانه شده‌اند. درنتیجۀ اقدامات آن‌ها و سایر شرایط، اعتبار سازمان و ارزش و معنای مالیات‌دهی زیر سوال رفته و وارونگی مالیات‌ستانی مالیات‌دهی ایده‌آل بازنمایی می‌شود. اما بواسطه استراتژی‌هایی نظیر فرهنگ‌سازی در سطوح عینی و ذهنی می‌توان شاهد واسازی اعتبار سازمان و اعتماد و انگیزه مودیان برای مالیات‌دهی داوطلبانه و متعهدانه بود.

From Inversion to Tax Deconstruction - Ideal Taxation Towards a grounded theory

Today, the Iranian government is in greater need of tax revenues due to economic sanctions and declining sales of underground resources. But tax evasion and tax evasion is one of the obstacles that has challenged most countries, including Iran, in collecting real taxes. Therefore, the present study has been conducted with the aim of identifying the state of taxation and taxation and the factors that play a role in its occurrence, with a qualitative approach and the method of grounded theory. In this way, semistructured interviews were conducted with 13 financial managers of large manufacturing companies and 7 experts of the General Department of Taxation of Yazd Province. Simultaneously with data collection, their analysis was followed through three processes of open, axial and selective coding. The results of this study show that the tax staff and taxpayers have become alienated from the ideal tax and voluntary taxation at the theoretical and practical level. As a result of their actions and other conditions, the credibility of the organization and the value and meaning of taxation are questioned and the inverse taxinverse taxation inversion is represented. But through strategies such as culturebuilding at the objective and mental levels, we can see the deconstruction of the organization’s credibility and the taxpayers’ trust and motivation for voluntary and committed taxation.