تبیین عوامل معماری و منظر موثر بر احساس امنیت در سایت های اسکان موقت روستایی: یک مطالعه کیفی

اسکان موقت به عنوان یکی از مراحل اصلی و اقدام مهم در زمان بروز سوانح در سکونتگاه‌های روستایی محسوب می‌شود. هدف اصلی این تحقیق تبیین عوامل معماری و منظر موثر بر احساس امنیت در سایت‌های اسکان موقت روستایی اجرا شده در روستاهای مناطق زلزله‌زده‌ی اهر، هریس و ورزقان است. در راستای نیل به این هدف، ضعف‌های تجربه شده از حیث معماری و منظر موثر بر احساس امنیت در سایت‌های اسکان موقت روستایی بررسی و شناسایی شد. فرآیند این تحقیق کیفی و به منظور دستیابی به نظرات تجربه‌کنندگان اسکان موقت، از روش تحلیل‌محتوای قراردادی جهت آنالیز داده‌ها، بهره برده است. در این تحقیق 21 مشارکت‌کننده به شیوه هدفمند که علاقه‌مند به مشارکت و تجربه‌ی سکونت در اسکان موقت روستایی را داشتند، انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته در محیطهای مسجد، حسینیه و منزل مشارکت‌کنندگان و تا رسیدن به اشباع کامل داده‌ها ادامه یافت. در فرآیند تحلیل داده‌ها از مراحل پیشنهادی گرنهییم و لوندمن استفاده گردید. موثق بودن و استحکام داده‌ها از طریق معیارهای لینکلن و گوبا حاصل گردید. بعد از تحلیل داده‌ها، دو بعد/تم اصلی شامل 1)«کالبدی» با 6 ساب‌تم و 2) «محیطی» با 11 ساب‌تم، شناسایی و صورتبندی گردید. برخی از مهم‌ترین مسائل براساس نتایج این تحقیق عبارتند از: موقتی دانستن صرفمرحله اسکان موقت؛ عدم آگاهی از مشخصه‌های اجتماع و معماری سکونتگاههای روستایی، و نپرداختن به مولفه‌های کیفیت ساخت و اجرای مناسب در جهت تامین نیازهای اساسی زندگی روزمره و به دنبال آنها، تحت تاثیر قرار گرفتن احساس امنیت در این سایت‌ها، از نگاه متولیان، مدیران و مجریان حوزه مدیریت بحران است. نتایج و پیشنهادهای این تحقیق می‌تواند در بهبود و ارتقای کیفی اسکان موقت در جهت کسب رضایت و ارتقای احساس امنیت آسیب‌دیدگان در سایت‌های اسکان موقت به سیاستگذاران و برنامه‌ریزان کمک نماید.

Architectural and Landscape Factors Contributing to a Sense of Security in Rural Temporary Housing Sites: A Qualitative Study

Temporary housing is recognized as an essential action when a natural disaster strikes rural areas. Against this backdrop, this study primarily aims to determine the architectural and Landscape factors contributing to a sense of security in rural temporary housing sites in earthquakestricken villages of Ahar, Heris, and Varzaqan. In doing so, architectural and Landscape weaknesses affecting the sense of security in these rural temporary housing sites were examined and identified. This qualitative study used a conventional content analysis model for data analysis to learn about the opinions of people who had directly experienced life in temporary housing sites. To this end, 21 participants, who had volunteered to experience life under such conditions, were chosen in a purposeful method. The researchers used semistructured interviews in the participants’ houses and in religious settings such as mosques until data saturation was achieved. To analyze data, Graneheim and Lundman’s suggested steps were used for data analysis. The trustworthiness of data was also ensured through the application of Lincoln and Guba’s criteria. Afterward, two major aspects/themes constituting (1) “physical themes” with 6 subthemes and (2) “environmental themes” with 11 subthemes were identified and classified. Some issues that stood out in the findings of this study are as follows: the temporary nature of such housing sites; lack of awareness about the social and architectural characteristics of rural settlement areas; little attention paid to the quality of construction; and inadequate measures taken to provide for the residents’ everyday needs, which can inevitablly adversely affect the sense of security in such sites as viewed from the perspective of those in charge of crisis management. The findings of the present study and the suggestions made here can have farreaching implications for policymakers in that they can improve the quality of life in temporary housing sites, thus ensuring a sense of security for the residents and their satisfaction.