مناطق آزاد ، محرک توسعه تحلیلی جامعه شناختی بر ابعاد عملکردی منطقه آزاد ارس

واژه توسعه به عنوان سازه چند بعدی در جامعه شناسی، از خیل عظیمی از محرکها و عوامل تاثیر می پذیرد که در این میان، مناطق آزاد یکی از عوامل محرکه توسعه قابل ذکر است که در بخش های از ایران از جمله منطقه آزاد ارس هم چنین منظوری مورد طلب است. با بهره گیری مناسب از مناطق آزاد در فرایند توسعه می توان از یک اقتصاد درونگرا به یک اقتصادباز و برونگرا تبدیل شد و در عرصه های اقتصاد و تجارت بین المللی حضور موثر داشت. مناطق آزاد تجاری در ادبیات اقتصادی و بازرگانی کلیدواژه‌های مهمی می باشند؛ هرچند در بطن آن در ابتدا موضوعات بازرگانی به ذهن متبادر می‌گردد، منتها باید توجه داشت که مناطق آزاد به‌صورت یک سرمنشا، تاثیرات اجتماعی و فرهنگی درخور توجهی از خود بر جای می‌گذارند و صرفاً در حیطه اقتصادی و بازرگانی منحصر نیستند. ازآنجایی‌که تاکنون مطالعه جامعی در زمینه ابعاد جامعه شناختی و اجتماعی مناطق آزاد در ایران انجام نشده است، لذا تحقیق حاضر به بررسی این مهم پرداخته است. در این راستا پس از مرور ادبیات و انجام 14مصاحبه با خبرگان موضوع، از روش تجزیه‌وتحلیل تم برای یافتن الگوهای موجود در سری داده‌ها و شناسایی ابعاد مختلف جامعه شناختی و عملکردی منطقه آزاد ارس استفاده شده است. درنهایت پس از تحلیل داده‌ها 28 دسته مفهومی و 9 تم شامل همبستگی اجتماعی، عدالت اجتماعی، اخلاق اجتماعی، امنیت اجتماعی، کیفیت زندگی، عملکرد اقتصادی، عملکرد اجتماعی، عملکرد سیاسی و عملکرد فرهنگی شناسایی و در قالب الگوی نظری مقاله ارائه شده است.

Free Zones as a Driver of Development: A Sociological Analysis on Performance Dimensions of Aras Free Zone

The term “Development” as a multidimensional construct in sociology, is influenced by many stimuli and factors. Among these factors, in Iran, free zones need a considerable attention. In the development process, by proper application of free zones, an endogenous economy can become an exogenous economy with a more effective role in the international arenas of economy and trade. Free trade zones are important keywords in the economic and commercial literature. Although in the beginning it seems that their main concepts are about commerce, but it should be noted that they are not limited to the economic and commercial fields because they can have deep social and cultural influences. Since so far no comprehensive study about the social impacts of free zones has been carried out in Iran, the present study aims to identify various aspects of this phenomenon. For this purpose, 14 interviews with social issues experts has been conducted. Then, interviews has been analyzed by Thematic analysis method and 28 conceptual categories 9 themes, including Social Solidarity, Social Justice, Social Ethics, Social Security, Quality of life, Economic Performance, Social Performance, Political Performance Cultural Performance has been identified and presented in the form of a theoretical framework.