واکاوی ساختارمند مضامین نقوش جعبه- ترازوی نقاشی ‌شدۀ لاکی، با مضمون بارگاه حضرت سلیمان (ع)، متعلق ‌به دورۀ ابتدایی قاجار، محفوظ در موزۀ بریتانیا

مقدمه: جعبه‌های لاکی، در دورۀ قاجار، با کاربرد ابزار، به جعبه- قپان معروف بوده و وسیله‌هایی کاربردی بوده که با موضوعات متنوع نقاشی شده و منقوش و تزئین شده‌اند. جعبه‌های سفارشی کاربردی از کیفیت و اهمیت بالاتری برخودار بوده و به سفارش دربار تهیه می‌شده‌اند. یکی از این جعبه‌های نفیس نقاشی ‌شده در موزۀ بریتانیا قرار دارد. موضوع اصلی در نقاشی روی طول مستطیل بارگاه حضرت سلیمان (ع) و موضوع فرعی در عرض جعبه شکارشاهی است. این جعبه از نمونه‌های نادر کامل و سالم است که متعلق‌ به دورۀ ابتدایی قاجار بوده و شناخت آن می‌تواند به‌عنوان یک نمونۀ کامل و نادر راهگشای شناخت این هنر در دورۀ قاجار باشد. پرسش پژوهش حاضر این است که در این جعبه چه مضامینی در بخش‌های مختلف درون و بیرون آن نقاشی شده و ارتباط مضامین تصاویر با یکدیگر چگونه است؟ هدف پژوهش حاضر مطالعۀ ساختاری جعبه- ترازوی نقاشی ‌شده با مضمون بارگاه سلیمان نبی (ع) است که شامل ساختار و مضامینی است که داخل و خارج آن کار شده و ما را با این نوع جعبه‌ها و جنبۀ کاربردی آن آشنا می‌سازد.روش پژوهش: این پژوهش کیفی است و از حیث روش توصیفی–تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای(اسنادی) است. جامعه آماری پژوهش حاضر؛ جعبه‌ای آینه‌ای به شماره192705251 درموزه بریتانیا متعلق به دوره قاجار است؛ جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و با ابزار فیش برداری و بارگیری نسخه‌های اینترنتی تصاویر انجام شده است. روش نمونه‌گیری هدفمند با بررسی جعبه ترازوی نقاشی شده لاکی با مضمون بارگاه حضرت سلیمان نبی (ع) انتخاب شده است.یافته‌ها: مطالعه حاضر نشان داد که این جعبۀ نقاشی ‌شده موجبات هم‌آمیزی دستاوردهای هنر و زندگی را نشان داده و موضوعات مذهبی را به‌عنوان موضوع اصلی به‌کار رفته برروی جعبه معرفی می‌کند. نقاشی‌های این جعبه از ‌نظر سبک با دیگر وجه‌های جعبه دارای اشتراک است، ولی از نظر مضمون دارای افتراق بوده و با توجه به جنبۀ عملکردی جعبه انتخاب و اجرا شده است. ارتباط معنایی مضامین داخل و خارج جعبه با یکدیگر متفاوت است، ولی از سبک هنری یکسانی برخودار است. در این جعبه سه مضمون دیده می‌شود: برروی در جعبه، مضمون مذهبی بارگاه حضرت سلیمان نبی، در کناره‌های جعبه، مضمون فرهنگی شکار در دورۀ قاجار، در داخل جعبه، مضمون عرفانی گل و مرغ و آرایه‌های تزئینی هنرایرانی.

a structured analysis of the themes in the lacquered scale box paintings, depicting the court of solomon (pbuh), belonging to the early qajar period, preserved in the british museum

introduction: lacquered boxes, known as qapan boxes due to their practical use during the qajar period, were functional items painted and adorned with various themes. custom functional boxes were of higher quality and importance and were made to order for the royal court. one of these exquisitely painted boxes is preserved in the british museum. the main subject of the painting spans the length of the rectangle, depicting the court of solomon (pbuh), while the secondary subject is the width of the box, illustrating a royal hunting scene. this box is one of the rare and intact examples belonging to the early qajar period, and its identification can serve as a complete and rare specimen to understand this art in the qajar period. the question of the present research is, «what themes have been painted in different sections inside and outside this box, and how are the themes of the images related to each other?» the present study aims to examine the structure of the painted scale box with the theme of the court of solomon (pbuh), which includes the structure and themes worked on both inside and outside and familiarizes us with this type of box and its practical aspect.research method: this research is qualitative and descriptive-analytical, utilizing library (documentary) methods for data collection. the statistical population of the present study is a mirrored box numbered 192705251 in the british museum, belonging to the qajar period. data was collected using library methods and tools such as note-taking and downloading internet versions of images. the purposeful sampling method was chosen by examining the lacquered painted scale box depicting the court of solomon (pbuh).findings: the present study’s findings indicate that this painted box demonstrates the integration of artistic achievements and life, introducing religious themes as the main subjects depicted on the box. the paintings on this box share stylistic similarities with other aspects of the box but differ in terms of content, having been selected and executed with consideration of the box’s functional aspect. the semantic relationship of the themes inside and outside the box differs, but they share the same artistic style. in this box, three themes are observed: on the lid of the box, the religious theme of the court of solomon, on the sides of the box, the cultural theme of hunting during the qajar period, and inside the box, the mystical theme of flower and bird and the decorative elements of iranian art.conclusion: the art of qajar court painting has influenced the themes used in various parts of the box. the systematic design and the use of images for the box, the use of hunting motifs for the box’s horizontal and vertical borders, and the use of traditional iranian motifs for the box’s interior divisions are among these intentionally selected themes, clearly reflecting the art of the qajar period.