دلالت‌های معنایی بازنمایی اندام جدا از بدن در نقاشی پست‌مدرن ایران (پایان قرن چهاردهم خورشیدی)

مقدمه: در هنر پست‌مدرن، بدن به‌عنوان موضوع، رسانه و ابزار آفرینش هنری و هم به‌عنوان مکان تجربه و ادراک اثر هنری، مورد توجه قرار گرفت. متفکران علوم انسانی تعاریف رایج از بدن را به‌چالش کشیدند و هنرمندان معادل بصری آن را به‌تصویر درآوردند. یکی از گونه‌های پست‌مدرنیستی بازنمایی بدن در نقاشی، تصویرگری بدن‌های تکه ‌تکه ‌شده و اندام‌های جدا از بدن است. هدف پژوهش حاضر تبیین خاستگاه نظری ظهور اندام‌های جدا از بدن در نقاشی‌های دهۀ پایانی قرن چهاردم خورشیدی ایران و دلالت‌های معنایی این گسست تصویری است. در این پژوهش سعی می‌شود به این پرسش پاسخ داده شود که مرجع تصویرگری اندام‌های بدون بدن در نقاشی‌های دهة نود ایران چیست و بازنمایی تصویری قطعه/ اندام در این آثار بر چه مضامینی دلالت دارد؟روش پژوهش: این پژوهش از نوع کیفی است که به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به داده‌های اسنادی انجام پذیرفته است. به این ترتیب از میان جامعۀ آماری- شامل نقاشی‌های هنرمندان ایرانی با موضوع بدن قطع ‌شده یا اندام‌های جدا از بدن در دهۀ نود خورشیدی- نمونه‌هایی که مشخصۀ اصلی آن‌ها بازنمایی اندام‌های بدون بدن است، گزینش شده و براساس مبانی نظری پژوهش تحلیل شدند.یافته‌ها: مرکزیت‌زدایی از تمامیت بدن، در نمونه‌های پژوهش، ارجاعی به معلولیت، رنج و مرگ فیزیکی ندارد، بلکه نشانه‌ایست دال بر مفاهیم انتزاعی مانند تغییر و دگردیسی، به‌چالش کشیدن تعاریف کلاسیک دربارۀ بدن، نقد اجتماعی، بیان حالات ذهنی و متافیزیکی انسان و یادآوری گذشتة از دست رفته‌ای که تنها در حافظه حاضر است.نتیجه‌گیری: ظهور اندام‌های جدا از بدن در نقاشی دهۀ نود ایران متاثر از عقلانیت پست‌مدرنیستی و تغییر در نگرش انسان نسبت‌ به جهان بیرون و درون است. نقاشان با آشنایی‌زدایی از شیوه‌های متعارف نمایش بدن فضایی برای نقد و به‌چالش کشیدن قالب‌های فکری از‌پیش‌تعیین شده و خلق مفاهیم جدید ایجاد می‌کنند که بازتابی از وضعیت انسان در عصر حاضر است.

semantic implications of representing fragmented body in postmodern iranian painting (late 14th century s.h.)

introduction: in postmodern art, the body has been a focal point as a subject, medium, and tool for artistic creation, as well as a site for experiencing and perceiving art. scholars in the humanities have challenged conventional definitions of the body, and artists have visually depicted these new interpretations. one postmodern approach to body representation in painting is the depiction of fragmented bodies and disembodied limbs. this study aims to explain the theoretical origins of the emergence of disembodied limbs in iranian paintings of the late 14th century a.h. and the semantic implications of this visual fragmentation. the research seeks to answer the question: “what is the reference for depicting disembodied limbs in 1990s iranian paintings, and what themes do these visual representations convey”?methodology: this qualitative research employs a descriptive-analytical method based on documentary data. from the statistical population, which includes paintings by iranian artists featuring fragmented bodies or disembodied limbs from the 1990s, samples that primarily depict disembodied limbs were selected and analyzed based on the theoretical foundations of the study.findings: the decentralization of the body’s unity in the research samples does not refer to disability, physical suffering, or death. instead, it signifies abstract concepts such as transformation and metamorphosis, challenging classical definitions of the body, social critique, expressions of mental and metaphysical states, and recollecting a lost past that exists only in memory.conclusion: the emergence of disembodied limbs in 1990s iranian paintings is influenced by postmodern rationality and a shift in human perspectives towards the external and internal worlds. by defamiliarizing conventional methods of body representation, painters create a space for critiquing and challenging predetermined thought patterns and generating new concepts that reflect the human condition in the contemporary era.