بررسی ساختار اجرایی و ریخت‌شناسی نقوش حیوانی رنگین‌نگاره‌های استان لرستان (مطالعۀ موردی: نگاره‌های رنگی کوهدشت و پلدختر)

بیان مسئله: سنگ‌نگاره یکی از رایج‌ترین شیوه‌های بیان و انتقال پیام در جوامع بوده که در پهنه سنگ‌های صخره‌ای بازتاب یافته است.  در این میان استان لرستان و کوه‌های زاگرس، از مناطق ویژه‌‌ای است که این نوع رنگین‌نگاره‌ها در آن یافت شده است. در این پژوهش، به بررسی ساختار اجرایی و ریخت‌شناسی نقوش حیوانی رنگین‌نگاره‌های استان لرستان در دو شهرستان کوهدشت و پلدختر پرداخته شده است. اکنون سوال این است، ساختار اجرایی، طراحی، ویژگی‌های بصری و موضوع نقوش حیوانی رنگین‌نگاره‌های استان لرستان چگونه است؟هدف:  بررسی ویژگی‌های بصری، ادراک موضوعی و صحنه‌های روایی نقوش حیوانی رنگین‌نگاره‌های استان لرستان هدف این پژوهش است.روش پژوهش: این پژوهش به‌شیوه توصیفی-تحلیلی و تطبیقی است و مبتنی ‌بر گردآوری اطلاعات به‌شیوه میدانی، آزمایشگاهی و کتابخانه‌ای است.یافته‌ها: در ‌مجموع شصت‌و‌سه نقشمایه حیوانی (اسب، بزکوهی، شتر، گوزن و سگ) شناسایی شد. سبک ترسیم نقش‌ها عمدتاً به‌صورت واقع‌گرایانه و بدون بسترسازی است و در برخی موارد (نقشمایه بز و سگ) سبک انتزاعی به‌کار برده شده است. نقوش فاقد حجم‌پردازی بوده و عمق‌نمایی و عدم‌رعایت تناسبات در برخی از نقوش قابل ‌مشاهده است. نقوش با رنگ‌های قرمز، سیاه و نارنجی بر سطح سنگ، بدون سایه‌روشن ترسیم شده است. برمبنای مطالعات آزمایشگاهی رنگ استفاده شده در این سنگ‌نگاره‌ها، ترکیبی از اکسیدآهن ii و iii است. بررسی تطبیقی نشان داد نقوش از لحاظ ساختار مورد نظر شبیه سنگ‌نگاره‌های فلات ایران (زاگرس) است. در نهایت با بررسی نقوش حیوانی در استان لرستان می‌توان به اهمیت این جانوران در زندگی مردم ساکن این دیار و شناختی کلی از جریان زندگی ایشان نیز دست یافت.

examining the executive structure and morphology of animal motifs in the pictographs of lorestan province (case study: pictographs of kuhdasht and poldokhtar)

problem definition: petroglyph (rock carving) is one of the most common ways of expressing and conveying the message of societies, which is reflected in stone-rock panels. the abundance of these works in most areas of the iranian plateau causes more efforts to explore them. in the meantime, lorestan province in zagros is one of the special regions in presenting this type of artistic representation in the pictograph style; therefore, in this research, the executive structure and morphology of animal motifs in the pictographs of lorestan province in two cities of kuhdasht and poldokhtar have been investigated. the question is: «what is the executive structure, design, visual features, and theme of animal motifs in the pictographs of lorestan province?»objective: this research aims to investigate the visual characteristics, thematic perception, and narrative scenes of animal motifs in the pictographs of lorestan province.research method: this research is conducted using descriptive-analytical and comparative methods and the data collection is done by field-, laboratory-, and library-based procedures.results: sixty-three animal motifs (horse, ibex, camel, deer, and dog) were identified. the drawing style of the characters is mainly realistic and with no background, and sometimes, (ibex and dog) an abstract style has been used. all motifs lack volume and perspective as well as failure to observe proportions can be seen in some motifs. motifs are drawn with red, black, and orange colors on the surface of the stone, with no contrast. based on laboratory studies, the color used in creating the motif elements is a combination of iron oxide ii and iii. from a comparative point of view, the motifs in question are similar to the petroglyphs of the iranian plateau (zagros) only in terms of the type of pattern (merely the pattern, not the nature of the pattern). finally, by examining the animal motifs in lorestan province, the importance of these animals in the lives of the people living in this land and a general understanding of their lifestyle can also be obtained.