بررسی تناسب موجود در تزیینات معقلی مدرسة «غیاثیۀ خرگرد»

بیان مسئله: مطالعۀ تناسب موجود در اجزای تزیینات آجری در نماهای معماری (خوون چینی) نشان می‌دهد که این تناسب حاصل نسبت ابعاد اجزا به آجر مادر است که از خرد شدن آن به نسبت‌های صحیح پدید می‌آید. در خصوص تزیینات معقلی که مبنای آن نیز بر چینش از پیش طراحی‌ شده، آجرها استوار است، علی‌رغم تحقیقات فراوان در انواع آن، ضروری است که تا چگونگی ایجاد تناسب بین اجزای آجر و بستری که در آن به‌کار گرفته می‌شوند، مورد مطالعه قرار گیرند، برهمین اساس مسئله این پژوهش آشکار سازی نسبت بین اجزا در یک تزیین معقلی و تناسب این اجزا با بستری که در آن قرار گرفته‌اند، است. تزیینات مورد مطالعه این پژوهش معقلی‌های کتیبه‌دار مدرسۀ «غیاثیۀ خرگرد» ساختۀ قوام‌الدین شیرازی است.هدف: بررسی تناسبات کمی موجود در تزیینات معقلی مدرسۀ غیاثیۀ خرگرد (حاصل از محاسبات عددی) هدف این پژوهش است.روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف بنیادی و از حیث روش مبتنی ‌بر توصیف و تحلیل داده‌هاست. داده‌ها از دو طریق کتابخانه‌ای و میدانی به‌دست ‌آمده‌اند. در مطالعۀ میدانی، تزیینات معقلی (دارای کتیبه) مورد محاسبۀ کمی قرار گرفته است. تزیینات مورد مطالعه توسط نرم‌افزار رایانه‌ای بازطراحی‌ شده‌اند.یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که تناسب، علاوه‌ بر اجزای آجرهای تشکیل‌‌دهندۀ معقلی‌ها، بین آجرها و بستری که آن را تزیین می‌کنند نیز وجود دارد. این تناسبات بر اثر به‌کارگیری یک (پیمون) که از واحد اندازه‌گیری سنتی (گز) حاصل می‌شود، براساس تقسیمات حاصل از ترسیم‌های هندسی به‌وجود آمده و تناسبات لازم را با دقت بسیار بالا در تمام ارکان و اجزای بنا ایجاد می‌نماید.

examining the proportion in ma’qeli decorations of khargerd ghiasieh school

problem definition: the study of the proportion in the components of brick decorations in architectural facades (khavun-chini) shows that this proportion results from the ratio of the dimensions of the components to the base-brick, which is created by cutting it to the correct proportions. regarding the ma’qeli decoration, which is also based on the pre-designed brick bonding and despite the many research studies conducted on its types, it is necessary to investigate how to balance the brick components and the base-area in which they are used. accordingly, the problem of this research is to reveal the ratio between the components in a ma’qeli decoration and the proportion of these components with the base-area in which they are placed. the decorations studied in this research are ma’qeli works with inscriptions in the «khargerd ghiasieh» school made by qavam al-din shirazi.objective: this research investigates the quantitative proportions in the decorative elements of khargerd ghiasieh school (resulted from numerical calculations).research method: this research is based on data description and analysis in terms of its fundamental purpose and method. the data were obtained through two library-based and field methods. in the field study, ma’qeli decorations (with inscriptions) have been quantitatively calculated. the decorations studied have been redesigned by computer software.results: the results show that, besides the components of the bricks that make up the ma’qeli, there is also a harmony between the bricks and the base-area that decorates it. these proportions are created because of using a (peymoon) which is obtained from the traditional measurement unit (gaz), based on the divisions obtained from geometric drawings, and creates the necessary proportions with very high precision in all the elements and components of the building.