بازشناسی کتیبه‌ها و تزیینات جامه‌های فتح صفوی محفوظ در موزه‌های ایران

بیان مسئله: جامه‌های فتح صفوی، نوعی پوشش آیینی خاص هستند که بارزترین مشخصه و وجه اشتراک آن‌ها استفاده گسترده از کتیبه و خوشنویسی است. علاوه بر خط، انواع نقوش تزیینی و نمادین، علائم نجومی و جدول‌های طلسمی نیز در این پوشاک به‌کار رفته است. این پیراهن‌ها همانطور که از اسم آن‌ها برمی‌آید، اغلب به‌هنگام جنگ و زیر زره پوشیده می‌‌شد و هدف، احتمالاً باید نوعی حرز در دستیابی به فتح و پیروزی در میدان جنگ باشد.هدف: مقاله حاضر با هدف مطالعه بصری و محتوایی عناصر به‌کار ‌‌رفته در جامه‌های فتح صفوی در جهت روشن ‌شدن ارتباط بین مفاهیم کتیبه‌ها و نقوش و پی‌بردن به عوامل تاثیرگذار بر جامه‌ها با در نظر داشتن شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوره صفوی و در جهت پاسخ به این پرسش«جامه‌های فتح دوره صفوی از نظر ساختار بصری و محتوایی دارای چه ویژگی‌‌هایی است و چه کتیبه‌ها، نقوش و نمادهایی در آن‌ها به‌کار رفته است؟» تدوین شده است.روش پژوهش: روش پژوهش تحلیلیتاریخی بوده و مطالب به ‌صورت مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی گردآوردی شده است. جامعه آماری و مطالعاتی نیز شامل سه نمونه از جامه‌های فتح مربوط به دوره صفوی است که در موزه‌های داخلی محفوظ هستند.یافته‌ها: با بررسی نمونه‌های موجود در موزه‌های ایران مشخص شد محتوای کتیبه‌ها و نقوش به‌کار رفته در جامه‌ها با یکدیگر مرتبط بوده و مضامین متون مقدس، نمادها و علائم به‌کار رفته در آن‌ها، هریک به‌نوعی بیانگر پیروزی، غلبه بر دشمنان و حفاظت در برابر انواع شرایط دشوار است. شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر دوره صفوی و عواملی چون مذهب، خرافه‌باوری و باستان‌گرایی، از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر نمونه‌های موجود محسوب می‌شوند؛ بر این اساس، علاوه بر استفاده از خوشنویسی به‌عنوان تزیین غالب، استفاده از نمادهای باستانی نیز مهم‌ترین وجه اشتراک این آثار است.

recognition of inscriptions and decorations of safavid talisman shirts preserved in iranian museums

problem definition: safavid talisman shirts are a particular type of ritual clothing, the most prominent feature of which is the extensive use of inscriptions and calligraphy. in addition to the script, all kinds of decorative and symbolic motifs, astronomical signs, and talisman tables are also used in this shirt. these clothes, as their name implies, were often worn during the war and under armor, and the purpose might be a kind of amulet to achieve conquest and victory on the battlefield.objective: the purpose of this article is a visual and content analysis of the elements used in the safavid talisman shirts to clarify the relationship between the concepts of inscriptions and motifs and to understand the influencing factors on the shirts, taking into account the political, social and cultural conditions of the safavid period. this study addresses two questions, &what are the features of the safavid talisman shirts in terms of visual structure and content, and what inscriptions, motifs, and symbols are used in them?&research method: the research method is analyticalhistorical, and the materials have been collected in library and field studies. the statistical and study community also includes three examples of talisman shirts from the safavid period, which are preserved in local and national museums.results: by examining the samples in the museums of iran, it was found that the content of the inscriptions and motifs used in the shirts are related to each other, and the themes of the holy texts, symbols, and signs used in them somehow express victory, overcoming enemies, and protection against all kinds of challenging conditions. the political, social, and cultural conditions governing the safavid period and factors such as religion, superstition, and archaism are among the most critical factors influencing the existing samples. accordingly, in addition to using calligraphy as the dominant decoration, the use of ancient symbols is also the most important common feature of these artworks.