مطالعه ویژگی‌های طرح و نقش، رنگ و بافت قالی‌های عشایر عرب خمسه اسکان‌ یافته در روستاهای شهرستان سرچهان (مطالعه موردی: طایفه غنی)

بیان مسئله: ایل خمسه به‌همراه ایل قشقایی از ایلات تولیدکننده قالی در استان فارس محسوب می‌گردد. طایفه غنی از ایل عرب خمسه از معروف‌ترین طایفه قالی‌باف این ایل می‌باشد. این طایفه در طول سه دهه اخیر به‌صورت خودجوش و هدایت شده در روستاهای شهرستان سرچهان ساکن شده‌اند. از زمان اسکان تاکنون، قالی‌بافی در این روستاها ادامه داشته است. این مقاله به‌دنبال پاسخ‌دهی به این پرسش هست که وضعیت کنونی قالی‌بافی طایفه غنی در روستاهای سرچهان از نظر طرح و نقش، رنگ و ساختار بافت چگونه است؟هدف: شناسایی ویژگی‌های فنی و فرمی قالی طایفه غنی اسکان یافته در روستاهای سرچهان هدف این پژوهش می‌باشد.روش پژوهش: روش پژوهش توصیفیتحلیلی است و انتخاب نمونه‌ها تصادفی بوده است، به‌جز بخش‌های تاریخی که از طریق مطالعه کتابخانه‌ای به‌دست آمده، بخش اعظم گردآوری اطلاعات مقاله بر پژوهش‌های میدانی استوار است که از منطقه به‌دست آورده شده است و در بخش تخصصی این پژوهش ابزار گردآوری اطلاعات کارت مشاهده می‌باشد.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش بر اساس تحلیل 28 تخته قالی نشان می‌دهد طرح ترنجی، لچک‌ ترنجی، سه‌ ترنجی، چهار‌ ترنجی و چند ترنجی (ترنج دو ردیفه) از اصلی‌ترین و متنوع‌ترین طرح قالی این طایفه می‌باشد که در آن ترنج‌ها به‌هم پیوسته و در نمونه لچک‌دار نیز لچک‌ها به‌هم پیوسته هستند، نقوش گیاهی، جانوری و انسانی به‌شکل هندسی و الگوپذیری از طبیعت پیرامون و همچنین با تکیه بر باورها و اعتقادات آن‌ها بافته شده، نقوش مرغ و درخت به اشکال گوناگون از بسامد بیشتری برخوردارند. و در نمونه‌های متاخر از تعدد و تنوع نقوش کاسته شده و نقوش غیرهندسی به‌صورت طبیعی استفاده شده است. از نظر فنی، ساختار بافت با استفاده از گره متقارن، مواد اولیه پشمی (تار، پود، پرز) و چله‌کشی ثابت می‌باشد. الیاف به‌کار رفته با مواد شیمیایی رنگرزی شده که رنگ زمینه تمام قالی مورد بررسی لاکی بود.

A Study of the Design, Pattern, Color and Weaving Characteristics of Arab Khamseh Nomadic Carpets Settled in the Villages of Sarchehan (Case Study: Ghani Clan)

Problem Definition: The Khamseh tribe along with the Qashqai society is considered as a carpet producing tribe in the Fars province. The Ghani clan of the Arab Khamseh tribe is one of the most famous carpet weaving clans. This clan have settled in the villages of Sarchehan city during the last three decades and carpet weaving has continued in these villages since their establishment. This article seeks to answer the following question: what is the current situation of carpet weaving in Sarchehan villages in terms of design, patterns, color and weaving structure?Objective: Identifying the technical and formal characteristics of handwoven carpets in the settled villages of the Arab Khamseh tribes in the Sarchehan area.Research Method: This research has been conducted in a descriptiveanalytical manner, apart from the historical sections obtained through library study, most of the information in the article is based on field research obtained from the region. In the specialized part of this research, analysis of the artifacts is carried out.Results: Findings of the research based on the analysis of 28 carpets show that the medallion designs; three medallions, four medallions, multi medallions are mains composition. Herbal, animal and human motifs are woven geometrically and modeled on the surrounding nature, as well as based on their beliefs and convictions. In recent samples, the number and variety of designs have been reduced and nongeometric designs have been used naturally. Technically, symmetrical knots are used. The raw materials are wool (warp, weft, pile) and the warp making is fixed; also, the fibers were dyed with chemicals.