مطالعه تقابل عاشق مبتدی و عاشق منتهی در تمثیل آشنا شدن سلیم بغدادی با مجنون از خمسه نظامی و نگاره نسخه مصور 835 هجری قمری

بیان مساله: مطالعات نگارگری در ایران عمدتاً متمرکز بر وجه بصری آن ‌ها بوده در حالی‌که پیوند میان نگارگری ایرانی، ادبیات فارسی و عرفان ایرانیاسلامی امری غیر قابل انکار است و بدون در نظر گرفتن متن ادبی و عرفانی نگاره نمی‌توان به واقع‌گرا و یا عارفانه بودن آن رای داد. بر این اساس مطالعه حاضر با تطبیق تمثیل نگاره «آشنا شدن سلیم بغدادی با مجنون» از نسخه مصور 835 ه.ق بر بنیان کتاب سوانح العشاق احمد غزالی به موضوع تقابل عاشق مبتدی و عاشق منتهی می پردازد. دلیل تطبیق نگاره خمسه نظامی با کتاب سوانح العشاق، نزدیکی دوره زمانی نظامی به زمان زندگی احمد غزالی و آراء جامع غزالی در باب عشق الهی و همچنین همسویی اندیشه نظامی با احمد غزالی در باب عشق الهی است. چیستی تاویل تمثیل نگاره مذکور بر مبنای عرفان اسلامی و نیز مفاهیم عارفانه مورد اشاره این تمثیل از جمله پرسش‌هایی است که در این مطالعه به آن پاسخ داده می‌شود.هدف: مطالعه حاضر با هدف تاویل تمثیل آشنا شدن سلیم بغدادی با مجنون از خمسه نظامی بر مبنای عرفان اسلامی بخصوص آراء احمد غزالی در کتاب سوانح العشاق و بررسی چگونگی بازتاب آن در نگاره نسخه مصور 835 ه.ق انجام شده است.روش پژوهش: مطالعه به‌روش تحلیلیتفسیری انجام یافته و اطلاعات تحقیق به‌روش کتابخانه‌ ای جمع‌ آوری گردیده است.یافته ‌های پژوهش: اولاً رسیدن به این رای است که نگاره مذکور وجهی عارفانه داشته و در نظر گرفتن آن در شمار نگاره ‌های واقع‌ گرا صرف امری نادرست است و در گام بعدی تمثیل مورد اشاره این نگاره از خمسه نظامی بر بنیان آراء احمد غزالی تاویل گردیده و تفاوت احوال و صفات عاشق در بدایت و نهایت عشق بیان گردیده است.

The Study of the Confrontation between the Immature Lover and the Mature Admirer in the Allegory of Salim Baghdadi’s Acquaintance with Majnun from Nizami’s Khamsah and an Illustrated Manuscript Belonging to 835 AH

Problem Definition: While the predominant reliance of painting studies is only on visual analysis of the artworks, love is one of the important themes of Persian mysticism and literature and has had a wide expression in Iranian paintings. The present study is a comparative one between Nizami’s Khamsah and an illustrated manuscript in 835 AH related to the allegory of Salim Baghdadi’s acquaintance with Majnun, and the views of Ahmad Ghazali. Since it is not possible to vote for a realistic or mystical picture without considering the literary and mystical text, it has been attempted in this article to answer the question: To which allegory of Leyli and Majnun Masnavi of Nizami’s Khamsah does the painting of Salim Baghdadi’s acquaintance with Majnun from an illustrated manuscript in 835 AH refer to? and what is the interpretation of this allegory based on Islamic mysticism and what is the meaning of the mystical points mentioned in this allegory?Objective: The aim of this study is to compare the aforementioned painting with Iranian Islamic literature and mysticism.Research Method: The present study has been conducted using an interpretiveanalytical method and research information has been collected through library resources.Results: The main theme of the mentioned allegory is the difference between the beginning and the end of love. Since, historically, the closest mystic to the time of Nizami Ganjavi, who had comprehensive and complete comments on divine love, is Ahmad Ghazali and also due to the significant similarity between their thoughts regarding this love, the mystical aspect of the current study has been based on the book SavanehalOshagh (Lovers’ events). The present research first seeks to reach the opinion that the mentioned painting has a mystical aspect. In the next step, the allegory mentioned in this picture from Nizami’s Khamsah is interpreted based on the views of Ahmad Ghazali, and the difference between the moods of the lover in the beginning and the end of love is expressed.