بررسی وجوه زیبایی شناسی خط نستعلیق در تحریرات رایانه‌ای با تاکید بر سه نوع زیبایی شناسی حسی، معقول و باطنی

خوش نویسی در حقیقت، آشکارکنندۀ‌ زیبایی در عالم هنر است که در دورۀ معاصر بسترهای نوینی را فراتر از قالب سنتی خود داشته و به شکل وسیعی در قالب تحریرات رایانه ای نمود پیدا کرده است. تحریرات رایانه ای تابع اصول و قواعد سنتی خط بوده و به واسطۀ نرم افزارها و قلم های خوش نویسی ایجاد می شوند. بحث در مورد زیبایی، امر زیبا و زیبایی هنری حاصل مواجهه با اثر هنری از دیدگاه‌های مختلف بوده و از هر سو، ممکن است ارزش‌های زیبایی‌شناسانۀ یک اثر متفاوت باشد و از طرفی، مفهوم زیبایی متضمن واکنش مخاطب در دریافت امر زیبا است. اما به نظر می‌رسد هر آنچه در زیبایی یک اثر خوش نویسی جلوه می کند باید در صورت، یعنی فرم ظاهر شود تا ملموس و قابل درک باشد. موضوع تحقیق حاضر بررسی وجوه زیبایی‎شناسی خط نستعلیق و هدف اصلی شناخت وجوه زیبایی‌شناسی از سه جنبه حسی، معقول و باطنی بر اساس متون تاریخی در خوش نویسی سنتی و تطبیق آن ها با تحریرات رایانه‌ای است این تحقیق با تمرکز بر خط نستعلیق به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد: زیبایی شناسی حسی، معقول و باطنی بر اساس چه معیارهایی در خط نستعلیق قابل مشاهده است؟ این وجوه بر اساس چه اشتراکی در تحریرات رایانه‌ای نمود یافته است؟ نتایج پژوهش حاکی از این است که مهم ترین معیار درک زیبایی حسی در خوش نویسی، ذوق و سلیقه مخاطب بوده و از طرفی زیبایی معقول را می توان در اصول و قواعد خوش نویسی جستجو کرد که حاصل نوعی واکنش منطقی و روابط نظام مند در ساختار حروف نستعلیق است. اما زیبایی باطنی با در نظرگرفتن رویکردهای حسی و منطقی در صورتی نمود دارد که ترکیب اثر در خدمت مفاهیم بوده و درک معنا حاصل شود.

Study of Aesthetic Aspects of Nastaliq Script in Computer-generated Writing with Emphasis on Three Types of Sensory, Reasonable, and Esoteric Aesthetics

Calligraphy is the manifestation of aesthetic beauty in the world of art which has recently crossed the traditional boundaries and has found its way into computergenerated writing. The present study examined the aesthetic aspects of traditional calligraphy in historical texts with an emphasis on three types of sensory, reasonable, and esoteric aesthetic. Thereafter, the traditional calligraphy was compared to computergenerated writing to find commonalities between traditional art and technological contexts. With an emphasis on Nastaliq script, the current research aimed to answer the following questions: How sensory, reasonable, and esoteric aesthetic can be manifested in Nastaliq script? On what commonalities are these aspects of aesthetic expressed in computergenerated writing?  For the purpose of the current research, the book titled “Beauty and Art in View of Islam” by Allameh Mohammad Taqi Ja’fari(1999) was used as the most useful and practical source of different opinions on aesthetics and its related concepts and questions.  This book categorizes the aspects of calligraphy into three types of aesthetics, including sensory, reasonable, and esoteric aesthetics. Sensory aesthetics derives from five senses and the general atmosphere of the artwork. Reasonable aesthetics is related to the form and the constituent elements of calligraphic work and esoteric aesthetics hinges on the content and theme of the script. Another source used in the current study was the book entitled Truth and Beauty written by Babak Ahmadi (2008) which deals with the philosophy of beauty and the origins of aesthetics from different perspectives.