جستاری در باب الگوی درخت زندگی بر مهرهای عیلام باستان

تحول فرم‌های مختلفی از درخت زندگی در دوران پیشاتاریخ و تاریخی، به‌ویژه در فرهنگ‌های شرقی، به برکت بهره‌گیری از مفاهیم مشترکی چون جوانه‌زدن، شاخه گستردن در آسمان و ریشه دواندن در خاک به‌عنوان نمادی از زندگی، اندیشه و کمال شناخته شده است. از این‌ رو پژوهش پیش‌رو درصدد است تا با عنایت به این موضوع، پس از بررسی مختصر نقش و جایگاه درخت در فرهنگ‌ها، با مطالعه دیداری الگوی درخت زندگی بر مهرهای عیلام باستان، به ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﺷﻨﺎﺧﺖ رمزواره‌ها و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻮﺟﻮد در این نقش‌مایه و نمادهای مرتبط بپردازد. از معیارهای اولیه انتخاب موضوع درخت زندگی در پژوهش حاضر، استمرار و فراوانی کاربرد این نقش بر مهرهای عیلام و اهمیت نقش آن در طول تاریخ است. این پژوهش به لحاظ هدف، بنیادی، روش ارایه آن، توصیفی و تحلیلی است. گردآوری اطلاعات آن بر مبنای کتابخانه‌ای و دیجیتال است. یافته‌های به دست آمدة این پژوهش نشان می‌دهد که درخت زندگی در عیلام دارای جوهر الهی بوده و بر اساس باور‌داشت‌های بنیادین و نظام باورهای جامعه به نمادی اعتقادی بدل گشته و صورت مثالی درخت به‌عنوان مهم‌ترین منبع زایش و باروری در تمدن عیلام شمرده می‌شد

An Inquiry into the Patterns of Life Tree on the Seals in Ancient Elam

The evolution of various forms of life tree in history and prehistory, particularly in oriental cultures, has been recognized as a symbol of life, thought and perfection thanks to commonly understood concepts such as seed germination, extension of the tree branches in the sky and penetration of the roots in the ground. The present research aims to identify and explain the symbols represented in the motifs shown on the seals of ancient Elam. To this end, first the role and place of trees in different cultures was briefly explained. Basically, the issue of life tree was selected mainly due to its frequency of usage in the seals of Elam. Data were mainly gathered based on library sources and reliable websites and were then analyzed descriptively. The results indicated that the life tree on the Elam seals is a motif implying a divine concept turning, in the course of time, to a religious belief. The treelike form alludes to the idea of productivity and fertility in Elam civilization.