جایگاه نمادین خروس در فرهنگ و هنر ایران با تکیه بر آثار سفالین، فلزی و منسوجات

بیان مسئله: خروس، این پرنده‌ خارق‌العاده و زیبا، با توجّه به مبانی اعتقادی و مفاهیم نمادین، نقش بزرگی در باورهای مردم ایران ایفا می‌کند. این پیوند عمیق نقش خروس را به پرنده‌ای مقدّس و کیهانی بدیل کرده است. ویژگی‌های عینی و اسلوب رفتاری این پرنده سبب شده است تا بسیاری از هنرمندان، نقش آن را دست مایه‌ ساخت آثار هنری خود کنند و با زبانی کنایه‌ای و رازآلود اندیشه‌های خود را بیان سازند. پژوهش حاضر با تاکید بر نقش این پرنده در آثار سفالین، فلزی و منسوجات در دوره‌ پیش از اسلام و دوره‌ اسلامی، به چرایی استفاده از این نماد و دلایل اهمیت نماد خروس در آثار هنری ایران پرداخته است.هدف: شناخت نقش این پرنده در آثار سفالین، فلزی و منسوجات دوره‌ پیش از اسلام و اسلامی و بیان مفاهیم نمادین آنروش پژوهش:  پژوهش حاضر به شیوه‌ تاریخی تحلیلی صورت گرفته و شیوه‌ جمع‌آوری اطلاعات به صورت جستجو در منابع کتابخانه‌ای و موزه‌ای است.یافته ­ها:  با توجّه به مطالعات صورت گرفته در حوزه‌ هنرهای اسلامی ضمن اشاره به داستان‌ها و روایات، به ویژه اشاراتی که در خصوص داستان معراج پیامبر صورت گرفته است، بر تقدّس این مرغ عرشی تاکید شده است. بازتاب تصویر خروس در ایران باستان با تکیه بر منابع مکتوب این دوره به ویژه اوستا صورت گرفته است و ایرانیان باستان این پرنده را بسیار ارج نهاده و گرامی داشته‌اند. کاربرد نقش خروس متکی بر مضامین زیبایی‌شناسی و مفاهیم نمادین است  همین  موضوع سبب شده تا نقش این پرنده در آثار هنری ایران مورد توجه قرار گیرد.

The symbolic position of the rooster in Iranian culture and art based on pottery, metal and textiles

Problem definition:The rooster, this extraordinary and beautiful bird, plays a major role in the beliefs of the Iranian people, due to its faith foundations and symbolic concepts. This deep connection has transformed the rooster into a sacred and cosmic bird. The objective features and behavioral style of this bird have caused many artists to use it as a basis for making their artworks and to express their thoughts via an ironic and mysterious language. Emphasizing the motif of rooster in pottery, metal and textiles within the preIslamic and Islamic periods, the present study investigates the application of this symbol and reasons for its importance in the Iranian art. Objective: The rooster motif in pottery, metal and textiles of the preIslamic and Islamic periods and the expression of its symbolic concepts. Research Method: The present study has been conducted in a historicalanalytical manner and the required information has been collected through searching in library and museum sources. Results: According to the studies conducted in the field of Islamic arts, while referring to the stories and narratives, especially the references made to the story of the Ascension of the Prophet, the sanctity of this throne bird has been emphasized as well. The reflection of the rooster image in ancient Iran has been based upon the written sources of this period, especially the Avesta and the ancient Iranians highly valued and cherished this bird. The application of the rooster motif relies on the aesthetic themes and symbolic concepts. This has caused the motif of this bird to be regarded in the Iranian artworks.