تحلیل ریخت‌های اسطوره‌ای در نگاره‌ جام زرین حسنلو (عصر آهن) بر اساس رویکرد منظومه‌ شبانه و روزانه‌ ژیلبر دوران

بیان مسئله: نگاره‌ جام زرین حسنلو، از هنرهای اصیل برجای مانده‌ محوطه‌ حسنلو است که دربردانده‌  نگرش ها و باورهای جوامع بشری (عصر آهن) است. هنرمند در این اثر(جام زرین حسنلو)، ﻣﻀﺎﻣﻴﻨﻲ اهورایی( نیک) را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻀﺎﻣﻴن اهریمنی (شر) به تصویر کشیده است و از این منظر، ﺗﺼوﻳﺮی را ﻛﻪ دارای  ارزش گذاری بار  ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ است، آفریده است. ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ از اﻳﻦ منظر ﺑﻪ نگاره‌ جام زرین حسنلو، رﻳﺸﻪ در رویکرد اسطوره شناسی «ژﻳﻠﺒﺮ دوران» دارد. وی بر این باور است، تصویرهای ذهنی به دو منظومه، شبانه و روزانه ﺗﻘﺴﻴﻢ می شوند. با توجه به این منظومه‌ها،  اینکه  در جام حسنلو چه رویکردی اسطوره‌ای غالب است سوالی است که در این پژوهش به آن پاسخ داده می‌شود.هدف: هدف این پژوهش، شناخت مفاهیم اسطوره‌ای عناصر هنری ایران  با نگرش‌های  جدید است.روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، توصیفی – تحلیلی است. داده‌ پژوهش به روش موردی بررسی و تحلیل شده است. جمع آوری اطلاعات نیز به شیوه‌ کتابخانه ای است.یافته ها: هنرمند، نگاره جام حسنلو را با یاری گرفتن از صورت های تخیلی و قدرت متافیزیکی آن و با استمداد از اسطوره پردازی، مضامین مثبت شخصی و جامعه دوره‌ خود را به تصویر در آورده و مقارن با آن،  مضامین منفی را ترسیم نموده است. در تقابل منظومه‌ روزانه (عرشی، روشنایی و جداکننده) منظومه‌ شبانه (ریخت های سقوطی، تاریکی و حیوانی) به کار برده است، در نهایت منظومه روزانه به نسبت شبانه در تصاویر جام زرین حسنلو از بسامد بالایی برخوردار است.

Analysis of the mythical figures in Hasanlu golden bowl (Iron Age) painting based on Gilbert Durand’s night and day system approach

Problem definition: Hasanlu golden bowl painting is one of the original surviving arts of Hasanlu district, which reflects the attitudes and beliefs of human societies (Iron Age). In this work, the artist has portrayed Ahurian (good) against Ahrimanian (evil) concepts, and has created an image that has a positive or negative rating from this point of view. Looking at Hasanlu golden bowl painting from this perspective, is rooted in Gilbert Durand’s mythological approach. He believes that mental images are divided into two systems, night and day. According to these systems, it is attempted here to answer the question that what is the dominant mythological approach in Hasanlu bowl. Objective: The purpose of this study is to identify the mythological concepts of Iranian artistic elements with new perspectives. Research method: The present research has been conducted in a descriptiveanalytical manner. The research data has been reviewed and analyzed using case method. The required information has been also collected in a library manner. Result: The artist has illustrated the image of Hasanlu bowl using its imaginative forms and metaphysical power and with the help of mythology, positive individual themes and his society and at the same time, has depicted the negative themes. In contrast to the day system (sublime, light and separator), he has used the night one (falling, dark and animal features). Finally, the day system has been found to have a higher frequency compared to the day one in the images of Hasanlu golden bowl.