واکاوی نسبت قوه خیال با عجایب‌نگاری در نگارگری ایرانی اسلامی

بیان مسئله: عجایب نگاری، ازجمله اصطلاحات غامض  و ریشه‌دار است که در پیرامون سنت هنری و ادبی ملل  و تمدن های  مختلف به کار رفته است. آنچه در این پژوهش مورد بحث و تمرکز قرارگرفته است، واکاوی نسبت های بنیان های نظری و مبانی حکمی ناظر بر سنت عجایب نگاری در نگارگری ایران با تمرکز بر «قوه خیال» است. مراد از مبانی حکمی، خاستگاه‌های نظری منبعث از مفاهیم ریشه دار دینی و آیینی و فرهنگی با رنگ و بوی دانش نظری و عرفان است. سوال  این پژوهش بدین شرح است «قوه خیال با عجایب نگاری در نگارگری ایرانی اسلامی چه نسبتی دارد؟»هدف: هدف از این پژوهش دست‌یابی به یک سیاق مشخص در تبیین نسبت خیال و عجایب نگاری در هنر ایران است و به واکاوی این سنت از منظر «خیال» پرداخته است.روش پژوهش: پژوهش حاضر، از نوع بنیادی بوده و با بررسی پژوهش های پیشین در حیطه تاریخ، ادبیات، مطالعات فرهنگی و تاریخ نگارگری ایران با استناد به مطالعات تاریخی و روش توصیفی و تحلیلی، متخذ از منابع کتابخانه ای و الکترونیکی تنظیم‌شده است.یافته ها: عجایب نگاری در هنر ایرانی اسلامی دارای بنیان های روشنی در باب «قوه خیال» و کارکردهای «متخیله» در آراء حکیمانی چون «فارابی»، «ابن‌سینا»، «شیخ اشراق»، «صدرالمتالهین» و دیگران بوده و در آثار نگارگری ایرانی اسلامی متجلی شده است.

On the investigation of the relationship between imagination and wonder painting in Iranian-Islamic painting

Problem definition: Wonder painting is one of the obscure and deeprooted terms used in relation with the artistic and literary traditions of various nations and civilizations. In this study attempts have been made to discuss and emphasize the analysis of the relationships between theoretical foundations and judicial principles governing the tradition of wonder painting in Iranian painting with a focus on “imagination”. The judicial foundations refer to theoretical origins derived from deeprooted religious, ritual and cultural concepts in the context of theoretical knowledge and mysticism. The question of this research is as follows: “What is the relationship between imagination and wonder painting in IranianIslamic painting?” Objective: The purpose of this study is to achieve a specific manner in explaining the relationship between illusion and wonder painting in Iranian art and to analyze this tradition from the perspective of “imagination”. Research Method: The present study is of a fundamental type and has been prepared by reviewing previous researches in the field of history, literature, cultural studies and history of Iranian painting with reference to historical studies and descriptive and analytical methods, taken from library and electronic resources. Result: Wonder painting in IranianIslamic art has clear foundations about “imagination” and “imaginary” functions in the opinions of sages such as “Farabi”, “Ibn Sina”, “Sheikh Ishraq”, “Sadr alMuta’allehin” and others, and is manifested in the artworks of IranianIslamic painting.