درآمدی بر شکل‌گیری سفالینه‌های زرین فام ایران در دوران اسلامی

بیان مسئله: همزمان با ظهور اسلام صنعت سفال گری در سرتاسر ممالک اسلامی با شیوه و ابتکارات گوناگون ادامه یافت. یکی از مهم ترین ابداعات و نوآوری های این دوران سفال زرین فام است که موجب پیشرفت و دگرگونی هایی در شیوه تولید سفال اسلامی شده است. این نوع سفال یکی از مهم ترین سفالینه های این دوران است که از همان ابتدای پیدایش مورد توجه قرار گرفت و در سرتاسر جهان اسلام از اقبال عامه برخوردار شد. با توجه به عنوان، دراین پژوهش در نظر است به سوالات پیش رو پاسخ داده شود. چه عواملی در پیدایش این نوع سفال تاثیر­گذار بوده و خاستگاه و منشا این نوع سفال ها کدام سرزمین است و  همچنین روش ساخت این سفال ها چگونه  بوده است؟‌ هدف: هدف از این پژوهش مطالعه و شناخت زمینه های شکل گیری، دامنه تولید، پیشینه تاریخی و چگونگی روش ساخت این‌گونه از سفالینه ها است.روش پژوهش: روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و یافته اندوزی آن به صورت اسنادی انجام شده است.یافته‌ها: براساس پژوهش انجام شده، کمابیش همزمان با قرون سوم و چهارم ه. ق در بخش های مختلف سرزمین های اسلامی (مصر، عراق، سوریه و ایران) تحت تاثیر سنن مذهبی، جستجو در یافتن جایگزین مناسب برای ظروف فلزی سیمین و زرین، همچنین پیامد ظهور طیف های جدیدی از اقشار اجتماع، ساخت ظروف زرین فام رواج یافته است. به علاوه علی­رغم تولید سفالینه های زرین فام در مناطق مختلف، این نوع سفال جایگاه ویژه ای در فرهنگ و هنر ایران داشته است به نحوی که فرم های گوناگون ظروف زرین فام همراه با نقش مایه های متنوع نشانگر تحول و شکوفایی آن در این خطه می باشد.

An introduction to the formation of Iranian golden-colored pottery in the Islamic era

Problem definition: Simultaneously with the advent of Islam, the pottery industry continued throughout the Islamic countries with various methods and initiatives. One of the most important innovations of this period is the goldencolored pottery which has caused progress and changes in the Islamic pottery production method. This pottery is one of the most important earthenware types of this period which has attracted much attention from the very beginning and became popular throughout the Islamic world. According to the title, the present study seeks to answer the following questions. What factors are influential in the emergence of this type of pottery, what is the origin of it and also how was it fabricated? Objective: The purpose of this study is to explore and identify the fields of formation, scope of production, historical background and how to make this type of pottery. Research method: The current research has been conducted on a descriptiveanalytical basis and the data has been collected in the form of documents. Results: According to the conducted research, at the same time with the third and fourth centuries AH, in different parts of the Islamic lands (Egypt, Iraq, Syria and Iran) under the influence of religious traditions, the search for a suitable alternative to the silver and gold metal containers has led to the prevalence of making goldencolored potteries as a consequence of the emergence of new strata of society. In addition, despite the fabrication of goldencolored earthenware in different regions, this type of pottery has had a special place in Iranian culture and art, so that its various forms along with various motifs indicate the evolution and flourishing of this artwork in the region.