بررسی تنوع ژنتیکی هیبریدهای حاصل از تلاقی ارقام سیب‌زمینی (solanum tuberosum l.) در کشت بهاره با استفاده از تجزیه عامل‌ها و خوشه‌ای

به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی سیب‌زمینی تعداد 42 هیبرید سیب‌زمینی حاصل از برنامه‌های اصلاحی (تلاقی کایزر♀× لوستا♂، کایزر♀× ساوالان♂، هرمس♀× ساوالان♂ و ساوالان♀× لوستا♂) به همراه چهار رقم شاهد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل به‌مدت دو سال (سال زراعی 1395 و 1396) اجرا گردید. نتایج نشان داد ژنوتیپ lk5 حاصل از تلاقی بین کایزر♀× لوستا♂ با میانگین 45/54 تن در هکتار بیشترین و ژنوتیپ ls12 حاصل از تلاقی ساوالان♀× لوستا♂ با میانگین 16/28 تن در هکتار کمترین عملکرد غده را به خود اختصاص داد. سه مولفه اول به‌ترتیب 20/36، 29/19 و 87/13 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه کردند. نمودار بای‌پلات ارقام رقم ساوالان، ژنوتیپ‌های lk2، lk4، lk7، lk9 و lk11 (حاصل از تلاقی بین کایزر♀× لوستا♂) و ژنوتیپ‌های ls5، ls7 و ls2 (حاصل از تلاقی ساوالان♀× لوستا♂) را به‌عنوان مطلوب‌ترین ارقام معرفی کرد. همچنین فاکتور اول عامل موثر بر خصوصیات غده، فاکتور دوم به‌عنوان عامل موثر بر ارتفاع بوته و فاکتور سوم به‌عنوان عامل موثر در عملکرد نام‌گذاری شد. بر اساس نتایج به‌دست آمده از تابع تشخیص، 38 هیبرید به همراه والدین چهار والد (شماره‌های 13، 27، 41 و 42) در چهار گروه قرار گرفتند. خوشه اول شامل ژنوتیپ‌های lk1، lk2، lk3، lk4، lk6، lk7، lk9، lk11، lk12، ls6، ls2 و هرمس بود. این خوشه از نظر عملکرد غده رتبه دوم را در بین گروه‌ها به خود اختصاص دادند. خوشه دوم که ژنوتیپ lk5 حاصل از تلاقی کایزر♀× لوستا♂ را در خود جای داد از نظر عملکرد غده رتبه اول را داشته و برای افزایش عملکرد غده می‌توان از هیبرید برتر این خوشه در دورگ‌گیری‌ها استفاده کرد.

Genetic Varieties of the Obtained Hybrids From the Potato (Solanum tuberosum L.) Tuber Intersections in the Spring Using the Factor and Cluster Analysis

Introduction: Potato with scientific name Solanum tuberosum L. is one of the most important crops in the world. Materials and Methods: In order to study the genetic diversity of potatoes, 42 potato hybrids obtained from breeding programs (The intersection of Kaiser ♀ × Lusta ♂; Kaiser ♀ × Savalan ♂; Hermes ♀ × Savalan ♂ and Savalan ♀ × Lusta ♂) of were executed with four control cultivars in three replications to bring genetic varieties as a completely randomized block design based on the quantitative and qualitative traits for the two year (2016 and 2017) in Ardabil Agricultural and Natural Resources Research Station Farm. Results and Discussion: LK5 genotype obtained by the intersection of cultivar Kaiser♀ × Lusta♂ with a mean of 54.45 ton/ha had the maximum and genotype LS12 obtained by the intersection of cultivar Savalan ♀× Lusta♂ with a mean of 28.16 ton/ha had the minimum tuber yield. The first component justified 36.2, 19.29, and 13.87% of all data changes. The byplot diagram of Savalan cultivar introduced genotypes of LK11, LK9, LK7, LK4, and LK2 (obtained by the intersection of Kaiser ♀ × Lusta ♂) and genotypes LS7, LS5, and LS2 (obtained by the intersection of Savalan ♀ × Lusta ♂) as the most desired cultivars, respectively. In addition, the first, second, and third factors were called an effective factor on the properties of the tuber, an effective factor on plant height, and an effective factor on yield, respectively. According to the obtained results from the detection function, 38 hybrids with four parents (13, 27, 41, and 42) were to four groups. The first cluster includes genotypes LK2, LK1, LS2, LS6, LK12, LK11, LK9, LK7, LK6, LK4, LK3, and Hermes. This cluster has the second rank between groups based on tuber yield. The second cluster including genotype LK5 caused by the intersection of Kaiser♀ × Lusta♂ had the first rank based on tuber yield, and a superior hybrid of this cluster in hybridization can be used to increase tuber yield. Conclusion: The results showed that second cluster including genotype LK5 caused by the intersection of Kaiser♀ × Lusta♂ had the first rank based on tuber yield, and a superior hybrid of this cluster in hybridization can be used to increase tuber yield.