تاثیر سطوح آبیاری و تاریخ کاشت بر برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک و عملکرد مرزه تابستانه (Satureja Hortensis)

به‌منظور تعیین سطوح آبیاری و تاریخ کاشت مناسب گیاه مرزه تابستانه، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند در سال زراعی 96-1395 اجرا شد. سطوح آبیاری به‌عنوان عامل اصلی در چهار سطح (25، 50، 75 و 100 درصد تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a) و تاریخ کاشت در سه سطح (26 اسفند، 21 فروردین و 15 اردیبهشت) به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که کاهش میزان آب آبیاری تا 50 درصد تبخیر از تشتک تاثیر معنی‌داری بر اغلب صفات مورد مطالعه نداشت، اما در 25 درصد تبخیر از تشتک تعداد شاخه جانبی (13.7 درصد)، عملکرد دانه (51.5 درصد)، عملکرد بیولوژیکی (35.2 درصد) و شاخص برداشت (25.9 درصد) نسبت به 100 درصد تبخیر از تشتک کاهش یافت. تاریخ کاشت‌های 26 اسفند و 21 فروردین از لحاظ اغلب صفات مورد مطالعه (به ‌جزء میزان انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد) تفاوت آماری معنی‌داری نداشتند، اما تاخیر در کاشت به 15 اردیبهشت موجب کاهش ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، میزان انتقال مجدد، کارایی انتقال مجدد، عملکرد دانه، افزایش وزن خشک سرشاخه‌های گلدار و وزن خشک کل شد. بیشترین سرعت رشد محصول در تیمار 75 درصد تبخیر از تشتک و تاریخ کاشت‌های 21 فروردین و 15 اردیبهشت (به‌ترتیب 10.3 و 11 گرم بر مترمربع در روز)، بیشترین وزن خشک سرشاخه‌های بذری در تیمار 100 درصد تبخیر از تشتک و 26 اسفند (621.7 گرم بر مترمربع) و بیشترین سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه از تیمار 25 درصد تبخیر از تشتک و 21 فروردین (236.5 درصد) حاصل شد. بر اساس نتایج این تحقیق و به‌منظور صرفه‌جویی در مصرف آب، تیمار 50 درصد تبخیر از تشتک و کاشت در تاریخ 15 اردیبهشت به‌منظور تولید حداکثر زیست‌توده کل و کاشت در تاریخ 21 فروردین جهت دست‌یابی به حداکثر عملکرد مرزه تابستانه در منطقه بیرجند پیشنهاد می‌گردد.