بررسی تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی برخی توده‌های بومی شنبلیله(trigonella foenum-graecum) ایرانی با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی برخی توده‌های بومی شنبیله ایرانی بر اساس صفات مورفولوژیکی، 13 توده از نقاط مختلف کشور جمع‌آوری شد و آزمایشی بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه‌ی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1392 انجام گرفت. نتایج نشان داد که توده‌های مورد بررسی از نظر اغلب صفات ارزیابی شده در سطح احتمال پنج و یک درصد با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشتند. عملکرد توده‌‌ها بین 5.29 تا 27.87 گرم وزن تر متغیر بود که به ترتیب در توده‌های مرند و مرودشت مشاهده شد. توده‌های مورد بررسی از 46 تا 79 روز بعد از کاشت وارد مرحله‌ی گلدهی شدند. وزن هزار دانه در میان توده‌ها از 8.60 گرم در توده‌ی اردستانی و 29.80 گرم در توده‌ی مرودشت متغیر بود. ضریب همبستگی بین صفات کلیه توده‌های مورد بررسی نشان داد که بین میزان سطح برگ با وزن تر بوته، بین ارتفاع در زمان برداشت با وزن تر بوته و همچنین بین تعدا شاخه در بوته با تعداد گل، تعداد نیام و تعداد بذور در نیام همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت. بیشترین شدت همبستگی بین تعداد گل و تعداد نیام در بوته مشاهده شد. همچنین، تجزیه به عامل‌ها صفات مورد بررسی را در شش عامل اصلی و مستقل قرار داد. این عامل‌ها با مقادیر ویژه بیشتر از یک، مجموعاً 80.74 درصد واریانس کل را توجیه کردند. بر اساس تجزیه خوشه‌ای، توده‌ها در سه گروه قرار گرفتند و هر گروه به ترتیب سه، دو و هشت توده را شامل شدند. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد توده های بومی شنبلیله ایرانی از نظر صفات مورد مطالعه از تنوع بالایی برخوردار هستند.

Evaluation of Genetic Diversity and Classification of some Iranian Indigenous Fenugreek (Trigonella foenum-graecum) Populations using Multivariate Statistical Methods

In order to evaluate genetic diversity of Iranian indigenous Fenugreek populations on the basis of morphological traits, thirteen populations were collected from different regions of Iran and the experiment was conducted based on a completely randomized design with three replications. Results revealed that all populations exhibited significant differences for majority of studied traits. Yield of landraces varied between 5.29 to 27.87gr of fresh weight. The minimum and maximum fresh weights were recorded in Marand and Marvdasht landraces, respectively. Also, landraces bloomed 46 to 79 days after sowing. Thousand kernel weight was variable from 8.60gr (Ardestani) to 29.80gr (Marvdasht). Correlation coefficients showed significant positive correlation of leaf area and fresh weight. Also, a significantly positive correlation was observed between height at harvest time with fresh weight and number of stems with number of flowers, and number of pods with number of seeds per pod. In this study, factor analysis dropped features into six main and independent groups. Factors with eigenvalues higher than one were justified 80.47 percent of total variance. Cluster analysis divided all populations into three main groups, in which, there were three, two and eight landraces, respectively. Generally, the results showed that Iranian Fenugreek landraces have a high genetic diversity in regard to the studied traits.