اثر ضد باکتریایی اسانس‌ها و ترکیبات مونوترپنی علیه بیماری باکتریایی لکه قهوه‌ای قارچ تکمه‌ای

باکتری pseudomonas tolaasiiیکی از مهمترین باکتری‌های بیماری‌زای قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید (agaricus bisporus) در ایران و جهان محسوب می‌شود. این تحقیق در سال 1399 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود) انجام پذیرفت و مقایسه شدت بیماری‌زایی 10 جدایه مختلف با نام‌های pt4، pt3، pt2، pt1، pt9، pt8، pt7، pt6، pt5 و 10 ptمشخص نمود جدایه pt4 بیشترین میزان بیماری‌زایی را دارا بود. همچنین اثر ضد باکتریایی اسانس گیاهان آویشن شیرازی (zataria multiflora)، ریحان (ocimum basilicum)، اسطوخودوس (lavandula angustifolia)، رازیانه(foeniculum vulgare) ، زنیان (trachyspermum ammi)، باریجه(ferula gummosa) ، بومادران (achillea eriophora)، جعفری (petroselinum sativum)، رزماری (rosmarinus officinalis)، و گل ماهور (verbascum songaricum) علیه جدایه pt4 به روش انتشار دیسک سنجیده شد. بر اساس قطر هاله بازدارنده، به‌ترتیب اسانس‌های ریحان و آویشن شیرازی دارای بیشترین اثر ضد باکتریایی بودند. نتایج تجزیه شیمیایی کروماتوگرافی گازی مشخص نمود متیل کاویکول با 67.05 درصد بیشترین ترکیب مونوترپنی اسانس ریحان را تشکیل می‌داد که همراه با دو ترکیب شناخته شده آویشن شیرازی شامل کارواکرول و تیمول اثر کنترل‌کنندگی مناسبی علیه باکتری p. tolaasii داشتند. بهترین اثر در کنترل بیماری بر روی کلاهک قارچ در حداقل غلظت بازدارندگی (mic) به‌ترتیب برای تیمول، کارواکرول و متیل کاویکول به‌دست آمد؛ اما در برخی غلظت‌های بالاتر از mic، تیمول و کارواکرول بروز علائم سیاه‌شدگی در کلاهک را سبب شدند. متیل کاویکول علی‌رغم اثر کمتر روی کاهش بیماری‌زایی تقریباً هیچ اثر سوئی روی بافت قارچ نداشت؛ بنابراین استفاده از ترکیب متیل کاویکول می‌تواند گزینه مناسبی جهت جلوگیری از بیماری لکه قهوه‌ای قارچ تکمه‌ای در سالن‌های پروش قارچ تکمه‌ای باشد.