یک مطالعۀ پدیدارشناسانه: تجارب زیستۀ زوج‌های شاغل از چالشِ مدیریت زمان

زمینه و هدف: سبک زندگی زوج شاغل با وجود جنبه‌های مثبت و منفی در حال افزایش است. مدیریت زمان در زندگی زوج‌های شاغل که نقش‌ها و مسئولیت‌های مختلفی در زندگی دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. عامل وقت یکی از نیرومندترین عوامل اثرگذار بر کیفیت و سازمان زندگی زوج‌های شاغل است. بسیاری از زوجین هر دو شاغل، کمبود وقت را عامل اصلی مشکلاتی چون تعارضات بین فردی، استرس زناشویی و مشکل در روابط معرفی می‌کنند. پژوهش حاضر با هدف کشف تجارب زیستۀ زوج‌های شاغل متعارض و دارای رضایت زناشویی از مدیریت زمان انجام شد. روش پژوهش: این پژوهش با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی تفسیری در سال 1397 در شهر نورآباد (لرستان) انجام شد. نمونه‌های پژوهش با انتخاب 12 زوج شاغل دارای رضایت زناشویی (با اذعان زوجین به رضایت و کسب نمرۀ بالاتر از 161 در پرسشنامه اینریچ (enrich) با بهره‌گیری از نمونه‌گیری گلوله برفی و 12 زوج شاغل دارای تعارضات زناشویی (با اذعان زوجین به تعارض و کسب نمرۀ 187 یا بالاتر از آن در پرسشنامه تعارضات زناشویی (mcq) با روش نمونه‌گیری هدفمند به حد اشباع رسید. برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبۀ نیمه ساختاریافته استفاده شد. مصاحبه‌ها با استفاده از روش دیکلمن، آلن و تانر که دارای ماهیت تیمی بوده و در پدیدارشناسی تفسیری مرسوم است، مورد تحلیل قرار‌گرفتند. یافته‌ها: تجارب زیستۀ زوجین شاغل در مطالعه حاضر نشان داد یکی از مهم‌ترین راه‌های دست‌یابی به رضایت زناشویی در این نوع سبک زندگی، تنظیم وقت است. تحلیل تجارب مشارکت‌کنندگان، منجر به شناسایی 2 مضمون اصلی؛ مدیریت زمان (با مضامین فرعی عدم تخصیص زمان، ناهمخوانی زمانی، محدودیتِ وقت برآمده از تنگنای شغلی و عدم تسلط بر خرده مهارت‌های تنظیم وقت) و عدم مدیریت زمان (با مضامین فرعی تخصیص زمان، همخوانی زمانی، گره‌گشایی زمان و تسلط بر خرده مهارت‌های تنظیم وقت) شد.نتیجه‌گیری: عدم مدیریت زمان باعث تعارضاتی جدی در روابط زوج شاغل شده و از همان آغاز ازدواج، مانع شکل‌گیری روابط زناشویی سالم می‌شود. تنظیم ساعات کاری، اختصاص زمان کافی و مناسب برای اوقات فراغت و مهم تر از همه، مذاکره پیرامون مدیریت زمان، منابعی بین فردی هستند که زوج‌های شاغل دارای رضایت زناشویی را از زوج های متعارض متمایز می‌کند. نتایج به دست آمده از این مطالعه کیفی می‌تواند زمینه را برای تدوین برنامه‌های پیشگیرانه و مدل‌های آموزشی جهت متقاضیان ورود به این نوع سبک زندگی و کاهش تعارضات زناشویی این نوع زوج‌ها فراهم کند.