اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نگرانی و انعطاف‌پذیری شناختی مادران کودکان اتیستیک

زمینه وهدف: والدین دارای فرزند اتیستیک در زندگی خانوادگی با چالش‌های متعددی روبرو می‌شوند که سلامت روان و کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از آنجا که شواهد مستدلی مبتنی بر درمان قطعی این گروه از کودکان وجود ندارد، والدین همواره بار سنگینی را به دوش می‌کشند. علاوه بر این، به این دیل که مادر اولین شخصی است که به طور مستقیم با کودک ارتباط برقرار می‌کند؛ معمولا احساس گناه، ناکامی و محرومیت ناشی از عادی نبودن کودک را تجربه می‌کند که می‌تواند منجر به گوشه‌گیری، بی علاقگی به برقراری ارتباط با محیط پیرامون، احساس خود کم بینی، بی ارزشی، غم و کاهش عزت نفس شود و در نهایت سلامت روانی مادر را به خطر می‌اندازد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نگرانی و انعطاف‌پذیری شناختی مادران کودکان اتیستیک انجام شد.روش پژوهش: این پژوهش به شیوه نیمه تجربی با طرح پیش‌آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل انجام شده است. از میان مادرانی که داوطلب حضور در این پژوهش شدند، سی نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. جهت ارزیابی نگرانی و انعطاف‌پذیری شناختی شرکت کنندگان از دو پرسشنامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا (pswq) و انعطاف‌پذیری شناختی (cfi) استفاده شد. برنامه مداخلۀ پژوهش حاضر نیز شامل شش مهارت ضروری (شناسایی ارزش‌ها، پذیرش، گسلش، ذهن‌آگاهی، عمل متعهدانه و خود به عنوان زمینه) درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بود و به صورت گروهی طی 12 جلسه 90 دقیقه‌ای در طول 12 هفته اجرا گردید.یافته‌ها: نتایج تحلیل کواریانس چند متغیره با اندازه‌گیری‌های مکرر نشان داد که این برنامه مداخله به طور معناداری منجر به کاهش نگرانی مادران و افزایش انعطاف‌پذیری شناختی آن‌ها در مقابل مادران گروه کنترل شد و این نتایج پس از گذشت یک ماه در مرحله پیگیری نیز همچنان ادامه یافت.نتیجه‌گیری: به طور کلی مکانیسم اثر برنامۀ درمانی این پژوهش را می‌توان چنین خلاصه نمود پذیرش روانی، جدا کرددن خود از افکار خویش، متمایز کردن خود و تجربیاتشان، شناسایی ارزش‌های اصیل و تبذدیل آن‌ها با اهداف رفتاری تعهد به عملی شدن این اهداف. لذا می‌توان چنین نتیجه‌گیری نمود که برنامۀ مداخلۀ مورد استفاده در پژوهش حاضر می‌تواند منجر به ارتقای سلامت روان مادران کودکان اتیستیک و در نهایت خانوادۀ سالم‌تر و پویاتر ‌شود.