ژئواکونومی و نظم منطقه‌ای (نوردیک، شرق‌آسیا، و خاورمیانه)

در دو سدۀ گذشته، به‌واسطۀ تفوق حوزۀ ژئوپولتیک، مسائل ژئواکونومیک نیز متاثر از آن و به‌‌عنوان یکی از زیرشاخه‌‌های آن شناخته شده است و خصوصاً در ایران و از جانب جغرافی‌‌دانان سیاسی به‌عنوان یکی از زیرسیستم‌‌های سیاست جغرافیایی قلمداد شده است. این درحالی است که ژئواکونومی یکی از حوزه‌‌های مجزا با ژئوپولتیک محسوب می‌‌شود و در مفاهیم و روش‌‌شناسی دو مسیر متفاوت از یک‌دیگر را طی می‌‌کنند. این موضوع وقتی با ملاحظات مربوط به نظم منطقه‌‌ای نیز مرتبط می‌‌شود با آسیب‌‌پذیری ژئوپولتیک و ناتوانی آن در تحلیل بسیاری از موقعیت‌‌های هم‌گرایانه و واگرایانه هم‌راه می‌‌شود، به‌نحوی‌که بسیاری از کسانی که در بستر ژئواکونومی به مطالعات و تحقیقاتی دست زده‌اند معتقدند که نظم ژئواکونومیک با نظم ژئوپولتیک متفاوت است (اگر متباین نباشد). این موضوع را می‌‌توان با مطالعۀ مقایسه‌‌ای بین سه منطقۀ «خاورمیانه»، «جنوب شرق آسیا»، و «نوردیک» مشاهده کرد. سوال این است که چگونه ژئواکونومی وضعیت اخیر نظم منطقه‌ای در سه حوزۀ منطقه‌‌ای نوردیک، جنوب شرق آسیا، و خاورمیانه را صورت‌‌بندی می‌‌کند؟ فرضیه‌‌ای که در این‌جا می‌‌توان به آن اشاره کرد این است که باتوجه‌به متغیرهای الگویی کانتوری و اشپیگل، حوزۀ ژئواکونومیک منطقۀ نوردیک (کشورهای سوئد، نروژ، دانمارک، فنلاند، و ایسلند) واحد منطقه‌‌ای ژئواکونومیک، منطقۀ جنوب شرق آسیا به‌سمت تکامل هم‌گرایی با تکیه بر هویت جاذب و منطقۀ خاورمیانه منطقۀ ژئواکونومیک واگرایانه را تجربه می‌‌کند. این مقاله ضمن بررسی ابعاد مفهومی و نظری به‌سراغ بررسی جایگاه ژئواکونومی بعد از فروپاشی نظم دوقطبی خواهد رفت و مولفه‌‌های تعیین‌‌کننده و تاثیرگذار ژئواکونومی را در شکل‌‌دهی به نظم منطقه‌‌ای، باتوجه‌به نظرات دو اندیشمند روابط بین‌الملل، یعنی کانتوری و اشپیگل، درخصوص هم‌گرایی و واگرایی بررسی خواهد کرد و تاثیر تعیین‌کنندۀ اقتصاد بر شکل‌دهی به امنیت و تغییر پارادایمی از ژئوپولتیک به ژئواکونومی را در قوام و دوام نظم منطقه‌‌ای در سه منطقۀ نوردیک، جنوب شرق آسیا، و خاورمیانه واکاوی می‌‌کند.

Geo-Economics and Reshaping the Regional Order (Nordic, Southeast Asia and MENA)

At recent centuries, due to the dominance of the geopolitical field, geoeconomic issues have also been as one of its (geopolitics) subsectors, especially by Iranian geopoliticians. While geoeconomics is one of the distinct areas of geopolitics, it follows two different paths in terms of theoretical and methodology, especially when it is linked to regional order (convergent and divergent situations). This can be seen by comparing the study of the three regions, Middle East, SoutheastAsia and the Nordic. The question of this research is how does geoeconomy shape regional order in the three regions: Nordic, Southeast Asian, and MENA? The hypothesis that can be mentioned, is that the geoeconomic domain of the Nordic region (Sweden, Norway, Denmark, Finland and Iceland) is the geoeconomic unit of the region, The Southeast Asian region is geoeconomic zone towards the evolution of convergence, and MENA geoeconomic is experiencing a divergent order. This paper, will examine the decisive impact of the economy on shaping security and paradigm shifting from geopolitical to geoeconomic regional order in the Nordic regions, Southeast Asia and the MENA.