ارزیابی بیابانزایی براساس مهم‌ترین شاخص‌های انسانی ( مطالعه موردی: روستاهای جنوب شهرسمنان )

بیابان‌زایی که به دلیل تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی رخ می‌دهد، می‌تواند اثرات جبران ناپذیری در زندگی بشر داشته باشد. گام‌های اصلی در کنترل و مبارزه با این پدیده، شناخت ابعاد و عوامل و تعیین شدت و وضعیت آنها است. لذا هدف از این تحقیق شناسایی شاخص‌های کلیدی انسانی بیابان‌زایی و ارزیابی بیابان‌زایی بر اساس این شاخص‌ها در روستاهای جنوب سمنان می‌باشد. بدین منظور ابتدا لیستی از شاخص‌های انسانی بیابا‌ن‌زایی موجود در روش‌ها و مدل های ارزیابی بیابان‌زایی در ایران و جهان تهیه و طبق نظرات 50 نفر از کارشناسان اداره جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی در نرم افزار اکسپرت چویس اولویت بندی شدند. سپس ارزیابی بیابان زایی با استفاده از روش مدالوس بر اساس شاخص‌هایی که اولویت بالاتری از نظر کارشناسان دارند، انجام شد. نتایج حاکی از آن است که مهم‌ترین معیار انسانی بیابان‌زایی آب و کشاورزی و مهم‌ترین شاخص‌های آن بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی، فقر و تغییر کاربری اراضی است. بیابان‌زایی بر اساس روش مدالوس با امتیاز 4/1 شدید ارزیابی شد. تغییر کاربری اراضی بدون مطالعات آمایش سرزمین در روستاهای مورد مطالعه یکی از مهمترین عوامل بیابانزایی است که موجب بهره برداری مفرط از منابع آب زیرزمینی شده‌است. از سوی دیگر روشهای سنتی کشاورزی با مصرف زیاد و غیر اصولی آب و روشهای دامداری سنتی با چرای مفرط از مراتع طبیعی و بازدهی کم علاوه بر تخریب منابع آب، خاک و پوشش گیاهی کاهش درآمد روستاییان، فقر و در نتیجه آن فشار مضاعف بر منابع طبیعی را به دنبال داشته است. پیامد این رویه مهاجرت به شهرها و به دنبال آن تشدید تخریب و بیابانزایی است

evaluation of desertification based on the most important human indicators (case study: villages south of semnan city)

desertification occurs due to climate changes and human activities and can have irreparable effects on human life. the main steps in controlling and combating this phenomenon are knowing the dimensions and causes and determining their intensity and status. the purpose of this research is to identify the key human indicators of desertification and to evaluate desertification based on these indicators in the villages south of semnan. first of all, a list of human indicators of desertification available in the methods and models of desertification assessment in iran and the world were prepared and prioritized based on analysis of hierarchical process in expert choice software according to the opinions of 50 experts from the department of agricultural jihad and the natural resources department of semnan province. then, desertification was evaluated using medalus method based on the indicators that had a higher priority according to experts. the results indicated that the most important human criterion of desertification was water and agriculture, and the most important indicators were exploitation of underground water, poverty and land use change. desertification was evaluated severe with score of 1.4 based on medalus. land use change without land use studies in the studied villages is one of the most important factors of desertification, which has caused excessive exploitation of underground water resources. on the other hand, traditional agricultural methods with high and unprincipled water consumption and traditional animal husbandry methods with excessive grazing of rangelands and low yield, in addition to the destruction of water resources, soil and vegetation has caused a decrease in the income of villagers, poverty and more pressure on natural resources. the consequence of this is migration to cities, followed by the intensification of desertification.