سنجش معیارهای کالبدی کیفیت زندگی و زیست شهروندان در فضاهای شهری (مطالعه موردی: شهر قم)

زندگی موهبتی است که انسان‌ها در طول عمر خویش از آن بهره‌مند می‌شوند. قرن حاضر شاهد تغییرات چشمگیری در مورد دیدگاه آدمی نسبت به زندگی بوده است. در این قرن، تنها حفظ زندگی به شکل معمول مطلوب نبوده، بلکه ارتقای کیفیت زندگی در زمینه‌های متعدد، تلاش جوامع تلقی می شود. داشتن کیفیت زندگی مطلوب، همواره آرزوی بشر بوده و هست. کیفیت زندگی امروزه در زمره مهم‌ترین عواملی است که به عنوان یک سد در راه رشد و ترقی جوامع و سازمان‌ها وجود دارد. بنابراین باید با شناخت وضع کیفیت زندگی موجود و ریشه‌ها و علل وجودی آن ها، تصمیمات لازم را برای ارتقای آن اتخاذ نمود؛ در این راستا، هدف تحقیق حاضر بررسی بعد عینی و معیار‌های کالبدی کیفیت زندگی و زیست شهروندان در شهر قم و رتبه‌بندی مناطق شهر با دو معیار: «سرانه‌ی کاربری‌های هفت‌گانه‌ی پشتیبان سکونت» و «فاصله دسترسی به این کاربری‌ها» می‌باشد. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از جهت ماهیت، تحلیلی است. جامعه مورد بررسی در این پژوهش، مناطق هشت‌گانه شهر قم می باشد که برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از امکانات داده‌پردازی در محیط نرم‌افزارarcgis ، فرایند تحلیل سلسله مراتبیahp و اخذ نظرات کارشناسانه در فرایند مقایسه دوبدویی استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد مناطق 1 و 7 و 4 به ترتیب دارای رتبه‌های 1 و 2و 3 و پایین‌ترین رتبه نیز مربوط به منطقه 8 است. مطابق نتایج تحقیق، ایجاد خدمات بیشتر، بخصوص جانمائی مناسب کاربری‌ها به‌منظور سهولت دسترسی ساکنان به خدمات پشتیبان سکونت ازجمله درمانی، آموزشی، مذهبی، فرهنگی، تجاری، ورزشی، پارک و فضای سبز می‌تواند باعث کاهش مشکلات شهروندان، افزایش سطح رضایت‌مندی و ارتقای کیفیت زندگی آنان گردد.

measuring the physical criteria of the quality of life and life of citizens in urban spaces (case study: qom city)

life is a gift that people enjoy throughout their lifetime. the current century has seen significant changes in the way people view life. in this century, it is not only desirable to preserve life in the usual way, but to improve the quality of life in many fields is considered the effort of societies. having a good quality of life has always been and is a human desire. today, the quality of life is among the most important factors that exist as a barrier to the growth and development of societies and organizations. therefore, by knowing the existing quality of life and its roots and causes, necessary decisions should be made to improve it; in this regard, the aim of the present research is to examine the objective dimension and physical criteria of the quality of life and lifestyle of the citizens in qom city and to rank the city’s regions with two criteria: per capita of the seven uses that support residence and the access distance to these users. this research is applied in terms of purpose and analytical in nature. the community under investigation in this research is the eight regions of qom city, where data processing facilities in arcgis software environment, ahp hierarchical analysis process and obtaining expert opinions in binary comparison process were used for data analysis. the findings show that regions 1, 7, and 4 have ranks 1, 2, and 3, respectively, and the lowest rank belongs to region 8. according to the results of the research, creating more services, especially suitable locations for users in order to facilitate residents’ access to residential support services, including medical, educational, religious, cultural, commercial, sports, parks and green spaces, can reduce the problems of citizens, increase level of satisfaction and improvement of their quality of life.