بررسی و مطالعه سنگ مزارهای موزه سنگ هگمتانه در دوران اسلامی

سنگ مزارها تجلی‌گاه ارزش‌های هنر اسلامی به شمار می‌آیند، به صورتی که بیان‌گر خصایص، نقوش، فرم، علایق، تفکرات و اعتقادات ارزش‌های ایرانی - اسلامی هستند. در ساخت سنگ مزارها و نشانه‌های در برگرفته از آن‌ها، در جوامع مختلف دیدگاه‌های‌ متفاوتی نیز وجود دارد. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل و تطبیق سنگ مزارهای موزه هگمتانه همدان در دوران اسلامی با سایر مناطق همجوار بوده؛ از این رو پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی با نگرش گونه‌شناسی صورت گرفته و همچنین دسترسی به داده‌ها حاکی از دو مرحله، برداشت میدانی و مطالعات کتابخانه‌ای می‌باشد. نوشتار حاضر سعی بر آن دارد که به واکاوی سوالات ذیل بپردازد: 1- سنگ مزارهای موزه سنگ هگمتانه همدان از نظر گونه‌شناسی ساختاری به چند دسته تقسیم می‌شوند؟ 2 - بررسی تطبیقی نقوش غالب و دسته‌بندی آن‌ها نسبت به سایر مناطق چگونه بوده است؟ نتایج نشان می‌دهند که سنگ مزارها از لحاظ ساختاری به 8 دسته: قبه‌ای یا پستانی، صندوقچه‌ایی، مصطبه‌ایی صندوقچه‌ای، گهواره‌ای، محرابی، سنگ مزار قوچ شکل، ایستاده و تخت تقسیم‌بندی می‌شوند. سنگ مزارهای مورد مطالعه دربرگیرنده نقشمایه‌های تزئینی از جمله: گیاهی، هندسی، حیوانی و انسانی، و در عین دارا بودن معنای نمادین خاص، متاثر از فرهنگ مکانی، زمانی و منطقه ای هستند. از نظر ریشه شناختی میان برخی از اشکال و نقشمایه‌ها، ارتباط نزدیکی بین هنر اسلامی و هنر دوران هخامنشیان و ساسانیان وجود دارد. نقوش اکثر سنگ مزارهای قابل مقایسه با مناطق غرب و شمال غرب کشور از جمله استان‌های لرستان، کرمانشاه، ایلام، قزوین آذربایجان غربی و شرقی می‌باشد.

investigating and studying the tombstones of hegmatane stone museum in the islamic era

tombstones are considered a manifestation of the values of islamic art as they express the characteristics, motifs, forms,interests, thoughts and beliefs of iranian islamic values. different societies have different views on the design of tombstones and the signs derived from them. the presence of the seljuk, ilkhanid, timurid, safavid and qajar governments in the western and north western regions of iran prepared the ground for the creation of such material works. the aim of the present work is to analyze the tombstones of the hegmataneh museum in hamadan during the islamic era and to compare them with other neighboring areas. therefore, the upcoming study was conducted using a descriptive analytical approach with a typological approach, and the approach to the data shows two stages, field collection and library studies. the tombstones in hegmataneh museum were also studied and analyzed and applied in the islamic period. the present article attempts to analyze the following questions: 1 the tombstones of hegmataneh stone museum in hamedan differ in terms of their structural typology. are the groups subdivided? 2 how was the comparative study of the predominant motifs and their classification compared to other regions? the results show that the tombstones of hegmetane are structurally divided into 8 categories: dome or pestani tomb, box tomb, box mastaba, cradle tomb, altar tomb, ram tomb, standing tomb and flat tomb. the gravestones examined contain decorative motifs such as: plant, geometric, animal and human motifs, which have a particular symbolic meaning and are influenced by the local, temporal and regional culture. the motifs of most of the tombstones are comparable to the western and northwestern regions of the country, including the provinces of lorestan, kermanshah, ilam, qazvin, west azerbaijan and east azerbaijan.