مروری بر جایگاه مناطق آزاد در نظریات علمی و اسناد توسعه (مطالعه موردی: منطقه آزاد ارس)

مناطق آزاد در بیان کلی، مناطقی هستند که به دلیل داشتن برخی امتیازات موقعیتی و برخی قوانین خاص تشویقی محمل ورود سرمایه و سرمایه‌گذار بوده و به عنوان دروازه صادرات و در کل دروازه‌ای برای اهداف توسعه به حساب می‌آید. این مناطق در سراسر جهان طی یک دوره زمانی نسبتا طولانی تکوین یافته و توانسته است به عنوان ابزاری در خدمت اقتصاد کشورها ایفای نقش نماید. این مناطق انواع مختلفی را شامل می‌شود، که یکی از انواع آن‌ها مناطق آزاد تجاری صنعتی می‌باشد. در این پژوهش به صورت مروری به بررسی نظریات علمی پشتیبان ایجاد و فعالیت مناطق آزاد، نظیر تئوریهای تجارت بین‌الملل و جایگاه این مناطق در اسناد قانونی و توسعه ایران پرداخته شده است. در ادامه تاریخچه پیدایش و رشد این مناطق در جهان و متعاقب آن در ایران ارائه و بحث شده است. در نهایت عملکرد این مناطق بر اساس نتایج پژوهش‌ها و تحقیقات و همچنین دلایل این عدم موفقیت، با تاکید بر منطقه آزاد ارس مورد بررسی واقع شده است. روش انجام پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از اسناد کتابخانه‌ای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که منطقه آزاد ارس به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود از پتانسیل بالایی در جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی برخوردار می‌باشد.

a review of the free zone situations in scientific theories and development documents (case study: aras free zone)

in general terms, free zone areas are considered as export gateways and development purpose, as well as the entry point for investors as a result of having some situational privileges and some special incentive laws. these areas around the world have been developed over a relatively long period of time and have been able to play a role as a tool in the service of countries’ economies. these zones include different types, one of which is free commercial industrial zones. in this research, the scientific theories supporting the creation and activity of free zones, such as international trade theories and the place of these zones in iran’s legal and development documents, have been reviewed. in the following, the history of the emergence and growth of these regions in the world and subsequently in iran is presented and discussed. finally, the performance of these areas has been investigated based on the results of studies and investigations, as well as the reasons for this lack of success, with an emphasis on aras free zone. the method of this research is descriptive analytical and library documents are used. the research results show that aras free zone has a high potential in attracting domestic and foreign investments due to its special geographical location.