ارزیابی مخاطرات نهشته‌های بادی دشت سیستان و تاثیر آن بر مخازن حیاتی چاه‌نیمه زابل

هدف: هدف از انجام این تحقیق ارزیابی مخاطرات رسوبات بادی دشت سیستان و تاثیر آن بر مخازن حیاتی چاه‌نیمه در دو کانون بحرانی نیاتک و جزینک با وسعتی در حدود 131660 هکتار در جنوب شرقی زابل واقع در شمال استان سیستان و بلوچستان است. این عرصه قطاعی در جهت جنوب شرق به شمال غرب را شامل می‌شود که ازنظر ژئومورفولوژی دارای 2 واحد دشت‌سر و پلایا است. از اهداف مهم این پژوهش ارائه راهکارهای مناسب برای به حداقل رساندن آسیب‌های ناشی از مخاطرات نهشته‌های بادی و خسارات ثانویه آن، در بخش‌های تاسیسات، کشاورزی، جاده‌ها و خسارات وارده به منطقه به‌ویژه برمخازن آبی چاه‌نیمه است.روش‌شناسی پژوهش: روش انجام این پژوهش، بررسی‌های میدانی، عکس‌های هوایی، تصاویر ماهواره‌ای با دوره‌های زمانی مختلف، بررسی مورفولوژی عمومی و بادهای منطقه (120روزه) و مکان‌یابی به لحاظ مطالعه ژئومورفولوژی منطقه انجام شد. در این پژوهش از نقشه‌های توپوگرافی، نقشه‌های زمین‌شناسی، نرم‌افزارهای رایانه‌ای ازجمله envi و gis استفاده شد. نمونه‌برداری از رسوبات (رسوب‌شناسی و ترسیم نمودارهای مربوطه) و مطالعات آزمایشگاهی xrf (فلوئورسانس اشعه ایکس)، تحلیل مقایسه‌ای و روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها صورت خواهد پذیرفت. یافته‌ها: بر اساس نتایج تحقیق، عامل اصلی مخاطرات، بادهای فرساینده منطقه بوده که جهت شمال تا شمال غربی با زاویه 330 تا 360 درجه (باد120روزه سیستان) دارند و مهم‌ترین رخساره‌های برداشت، اراضی رهاشده، اراضی ماسه‌زار و عرصه‌های شور و پف‌کرده بستر دریاچه هامون و دشت‌های شمالی (کشور افغانستان) هستند. تفسیر نقشه‌های توپوگرافی و تصاویر ماهواره‌ای در سال‌های مختلف نشان داد که سرعت و جهت حرکت تپه‌های ماسه‌ای منطقه متناسب با باد غالب 120روزه و در جهت شمال غربی جنوب شرقی هستند. علاوه برآن، ارتفاع تپه‌های ماسه‌ای و حجم ماسه‌ها فاکتور مهمی در سرعت حرکت و میزان پیشروی تپه‌های ماسه‌ای در سطح دشت سیستان و ورود به مخازن چاه‌نیمه هستند.

assessment of the risks of wind deposits in the sistan plain and its effect on the vital reservoirs of chahnimeh zabol

purpose: the purpose of this research is to assess the risks of wind blown sediments in the sistan plain and its impact on chahnimeh vital reservoirs in the two critical centers of niatek and jezink in the southeast of zabol, sistan and baluchistan province. the results aimed to provide the possible causes of damage to facilities, agriculture, roads, and damages to the region, and especially its effects on chahnimeh water reservoirs.methodology: the method of conducting this research was field surveys, aerial photographs, satellite images with different time periods, surveying the general morphology and winds of the region (the 120 day wind) and locating in terms of studying the geomorphology of the region. in this research, topographic maps, geological maps, computer software such as envi and gis were used. sampling of sediments (sedimentology and drawing relevant diagrams) and xrf (x ray fluorescence) laboratory studies, comparative analysis and data analysis method has been done.findings: according to the results of the research, the main risk factors are the erosive winds of the region, which have a north to northwest direction with an angle of 330 to 360 degrees (the 120 day wind of sistan), and the most important areas of harvest, abandoned lands, sandy lands, and salty and swollen areas of the hamun lake bed. and the northern plains (afghanistan). the interpretation of topographical maps and satellite images in different years showed that the speed and direction of movement of the sand dunes in the region are proportional to the prevailing wind of 120 days and in the northwest southeast direction. in addition, the height of sand dunes and the volume of sand are an important factor in the speed of movement and the amount of progress of sand dunes in the sistan plain and entering the chahnimeh reservoirs.