ارزیابی و مدل‌سازی عوامل موثر بر‌ توزیع خدمات عمومی در مناطق روستایی با رویکرد توسعه روستایی (مطالعه موردی: آبادی‌های شهرستان تکاب)

توزیع منطقی و عادلانه خدمات عمومی در مناطق روستایی، موضوع پژوهش‌های متعددی بوده است. یک توزیع عادلانه می‌تواند دستیابی به توسعه روستایی را تسهیل نماید. در حالی‌ که عدم بهره‌مندی از خدمات عمومی یا توزیع غیریکنواخت و خوشه‌ای آن در سطح آبادی‌ها، می‌تواند مانعی برای توسعه تلقی شود. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارزیابی وضعیت توزیع خدمات‌عمومی در مناطق روستایی شهرستان تکاب، از توابع استان آذربایجان‌غربی و عوامل موثر بر آن بوده است. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز از شناسنامه آبادی‌های شهرستان توسط مرکز آمار ایران(1390)، اخذ شده است. و برای تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات از آمار فضایی و نرم‌افزارarcgis ، بهره گرفته شده است. تحلیل‌های مورد استفاده شامل: روش پهنه‌بندیidw ، تحلیل خودهمبستگی فضایی موران، تحلیل لکه‌های داغ (hotspot) و رگرسیون‌وزنی‌جغرافیایی(gwr) بود. نتایج نشان داد توزیع خدمات‌عمومی در سطح آبادی‌های شهرستان، یکسان نبوده است. این عدم یکنواختی هم به لحاظ نوع خدمات عمومی بوده است و به عنوان مثال باوجود بهره‌مندی اکثر آبادی‌ها از خدمات برق، آب و گاز، برخورداری از خدمات فرهنگی -ورزشی بسیار کم بوده است. از طرفی تفاوت‌هایی به لحاظ فضایی در توزیع خدمات وجود دارد. خدمات‌عمومی دارای خودهمبستگی فضایی هستند و به صورت خوشه‌ای در سطح شهرستان پراکنده شده‌اند. به این صورت که خوشه‌هایی با مقادیر بالا بیشتر در سطوح دهستان‌های احمدآباد و انصار به چشم می‌خورند و مقادیر پایین، در سطح دهستان‌های چمن، کرفتو و ساروق تشکیل شده‌اند. نتایج تحلیل رگرسیون وزنی جغرافیایی نشان داد مدل به‌کار گرفته‌ شده جهت تبیین عوامل موثر بر توزیع خدمات‌عمومی در آبادی‌های شهرستان، مجموعا توانسته است 78/8 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کند.

Evaluation and modeling of factors affecting the distribution of public services in rural areas with a rural development approach (Case study: settlements of Takab city)

The rational and equitable distribution of public services in rural areas has been the subject of numerous studies. A fair distribution can facilitate rural development.While not benefiting from public services or its uneven and clustered distribution in the settlements, can be considered an obstacle to rural development. The purpose of this study was to evaluate the status of public service distribution in rural areas of Takab city and the factors affecting it. This research is a descriptiveanalytical research and the required information has been obtained from the identity card of the city’s settlements by the Statistics Center of Iran (2011). Spatial statistics and ArcGIS software have been used to analyze the data. The analyzes used included: IDW zoning method, Moran spatial autocorrelation, Hotspot analysis and Geographically weighted regression (GWR). The results showed that the distribution of public services in the settlements of the city was not the same. This nonuniformity has also been in terms of the type of public services, and for example, despite the fact that most of the settlements benefit from water, electricity and gas services, they have had very few cultural sports services. On the other hand, there are spatial differences in the distribution of services. Public services have a spatial autocorrelation and are scattered in clusters throughout the city. In this way, clusters with high values ​​are more visible in the levels of Ahmadabad and Ansar villages and low values ​​are formed in the levels of Chaman, Karfto and Sarough villages. The results of geographically weighted regression analysis showed that the model used to explain the factors affecting the distribution of public services in the city, was able to explain 78.8% of the changes in the dependent variable.