بررسی همدیدی بارش‌های فرین در شهر تهران

بارندگی‎های فرین نقشی بنیادین در وقوع شرایط خاص و بحرانی ایفا می‎کنند. مطالعه و تعیین عواملی که منجر به وقوع چنین شرایطی در شهر تهران به عنوان پایتخت کشور می‎شوند، از اهمیت خاصی برخوردار است. در این تحقیق روزهایی که مقدار بارش آنها برابر یا بالاتر از صدک 95ام در دوره آماری 30 ساله از سالهای 1976تا 2005 در شهر تهران بودند به عنوان بارش فرین انتخاب شده‎ اند. داده‌های مورد نیاز از آرشیو ncep/ncar گرفته شده است. از بارش‎های بدست آمده دو مورد که اختلاف بارشی زیادی داشتند مورد بررسی قرار گرفتند. پس از تعیین روزهای مورد نظر، نقشه‎ های وضع هوای سطح زمین و سطوح 500 و250 هکتوپاسکالی از48 ساعت قبل از آغاز بارندگی تا 24 ساعت بعد از آن مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان داد که بارشهای فرین در شهر تهران ناشی از دو نوع الگو هستند. در الگوی اول وجود یک مرکز پرفشار در شمال دریای خزر که در راستای مداری به سوی دریای سیاه امتداد یافته و پشته این سامانه فشاری گاهی مرکز ایران را نیز در برمی‎گیرد، مشاهده شد. در الگوی دوم وجود دو مرکز پرفشار یکی در شمال غرب دریای مدیترانه و دیگری در آسیای مرکزی همراه با نفوذ شمال سوی ناوه فشاری دریای سرخ در راستای نصف‌النهاری تا شرق دریای مدیترانه و ترکیب آن با کم فشار دینامیکی شرق مدیترانه باعث شکل گیری بارشهای فرین در شهر تهران شدند. همواره حضور ناوه موج کوتاهی در سطح 500 هکتوپاسکال در غرب این کم فشار و ایجاد شرایط مناسب برای افزایش همگرایی و صعود هوا در سطح زمین و تقویت کم فشار تا پایان روز بارندگی دیده می شود. همچنین، جنوب غربی شدن جریانات جت جنب حاره و عبور هسته آن از روی شهر تهران و گسترش نصف النهاری جت قطبی تا روی دریای مدیترانه در افزایش بارشها نقش بسزایی دارند.

Synoptic Study of Extreme Precipitation over the City of Tehran

Extreme precipitation plays a fundamental role in the formation of some hazards that could have severe socialeconomic consequences. Studying and determining the factors that lead to the occurrence of such extreme events in the city of Tehran as the capital of the country is important. In this study, precipitation in twentyfour hours that were equal or higher than the 95th percentile of precipitation during 19762005, considered as an extreme event. The data required for the selected cases was taken from the NCEP/NCAR archive. Among the identified cases, two 8th of November 2005 with 15mm and 1st of February 1994 with 39mm of precipitation in 24 hours have been adapted for a detailed study. To better understand the atmospheric circulation leading to the events, synoptic conditions 48 hours before and 24 hours after the precipitation were examined by means of surface, 500hPa and 250hPa weather charts. Consequently, two different circulation patterns were recognized. In the first one, a center of high pressure over the Caspian Sea that extends toward the Black Sea and occasionally tongues toward central part of the country was observed. In the second pattern, there were two high pressures, one over the North West of the Mediterranean Sea and the other over the central Asia. At the same time, a trough from the Red Sea extended toward the east of the Mediterranean Sea and combined with a dynamic lowpressure system that accompanied with a trough in the middle of the troposphere. It has also been realized that the sub tropic jet stream axis passes over the Tehran and a meridional branch of polar jet stream forms over the Mediterranean Sea have a significant role in increasing precipitation. The study also revealed that if the Red Sea trough reaches higher latitudes, the precipitation over Tehran would be heavier.