نقش خانه‌های دوم در توسعه کالبدی - فضایی سکونتگاه‌های روستایی بر مبنای رویکرد معیشت پایدار (مطالعه موردی روستاهای کوهستانی شهرستان علی آباد کتول)

رویکرد معیشت پایدار یکی از رویکردهای نوین در زمینه توسعه روستایی است که با توجه به ناکارآمدی رویکردهای کلاسیک به منظور توسعه روستایی و کاهش فقر جامعه روستایی مطرح شده است. از جمله راهبردهای معیشتی، گردشگری روستایی و نمود آن ساخت خانه‌های دوم برای گردشگری در این نواحی می‌باشد. با توجه به اینکه خانه‌های دوم خود جنبه کالبدی داشته و به صورت فیزیکی بر روستا تاثیر می‌گذارند لذا منظره آن‌ها در نواحی روستایی در نخستین نگاه، توجه انسان را به خود جلب می‌کند. هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقش خانه‌های دوم در توسعه کالبدی فضایی سکونتگاه‌های روستایی بر مبنای رویکرد معیشت پایدار در نواحی روستایی کوهستانی دهستان استرآباد شهرستان علی‌آباد کتول می‌باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و بدین منظور برای دستیابی به اهداف پژوهش از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده گردید. جامعه آماری شامل 6 روستا با جمعیت 815 خانوار که در قالب 158 پرسشنامه مورد مطالعه و سنجش قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss انجام گرفته است. بر اساس فرضیات این پژوهش در قالب مولفه‌های کالبدی زیست‌محیطی، آزمون‌های ناپارامتریک کروسکال‌والیس، فریدمن، مان‌وایتنی، فای/کرامر و آزمون پارامتریک f مستقل انجام گرفت که نتایج حاصل از آزمون‌ها، بیانگر آن است که آثار کالبدی فیزیکی خانه‌های دوم در نواحی روستایی از دید جامعه محلی مثبت و مناسب است. همچنین میل به مشارکت در میان روستاییان در حد مطلوبی است. از طرفی دیگر گسترش گردشگری، زمینه‌های آسیب پذیری جدیدی هم در روستاها ایجاد نموده است که مهم‌ترین آنها تضاد و ناهمگونی در بافت قدیمی روستا و بافت جدید خانه‌های دوم، افزایش میزان ساخت و سازهای کنترل نشده و بی‌رویه در سطح روستاهای گردشگرپذیر منطقه و تخریب محیط طبیعی و حرکت به سمت شهری شدن چشم‌انداز روستایی به ویژه در ساخت و ساز خانه‌های دوم می‌باشد.

The Role of Second Homes in the Physical-Spatial Development of Rural Settlements Based on the Sustainable Livelihood Approach (Case Study of Mountainous Villages of Aliabad Katoul County)

Sustainable livelihood approach is one of the new approaches in rural development that has been proposed due to the inefficiency of classical approaches to rural development and poverty reduction in rural society. One of the strategies for livelihoods is rural tourism and its construction of second homes for tourism in these areas. Given that their second homes are physical and physically affect the village, their view of rural areas at first glance draws human attention. The overall objective of the present study is to investigate the role of second homes in the physicalspatial development of rural settlements based on the sustainable livelihood approach in the mountainous rural areas of Esterabad rural area of ​​Aliabad Katoul city. The present study was an applied one and for this purpose two methods of library and field research were used. The statistical population consisted of 6 villages with a population of 815 households that were studied in 158 questionnaires. Data were analyzed using SPSS software. Based on the assumptions of this study in the form of physicalenvironmental components, nonparametric tests of KruskalWallis, Friedman, MannWhitney, WiFi / Kramer and independent parametric f test showed that the results of the tests indicate that the physicalphysical effects of the second homes The community view is positive and appropriate. The willingness to participate among the villagers is also favorable. On the other hand, the expansion of tourism has created new vulnerabilities in the villages, most notably the contradiction and heterogeneity in the old texture of the village and the new texture of the second homes, the increase in the amount of uncontrolled and irregular construction in the area and the demolished tourist villages. The natural environment and the move towards urbanization are the rural landscape, especially in the construction of second homes.