تحلیلی بر نقش مکان‌های مذهبی در ایجاد حسّ مکان در ساکنین محلّات شهری (مطالعه‌ی موردی: مسجد و محلّه‌ی حسینیّه‌ی زنجان)

حسّ مکان به ادراک ذهنی و آگاهانه‌ی مردم از محیط پیرامونی خویش اطلاق می‌شود که موجب دست‌یابی به هویّت در ایشان و دلبستگی آن‌ها به محیط می‌گردد. لذا حسّ مثبت مردم به محیط پیرامونی خویش که با‌عنوان‌«حسّ‌مکان» شناخته می‌شود، فرصتی است که در صورت بهره‌برداری صحیح از آن، می‌تواند زمینه‌ساز خلق مشارکت‌های اجتماعی و در نتیجه تسهیل در اجرای طرح‌های شهری شود. بر این اساس، در این پژوهش به بررسی نقش و تاثیر حسینیّه‌ی اعظم در ایجاد و ارتقاء حسّ‌مکان در ساکنین محلّه‌ی حسینیّه و مشارکت اجتماعی آن‌ها اقدام شده است. روش پژوهش حاضر مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی بوده و از ابزار پرسشنامه برای جمع‌آوری اطّلاعات میدانی استفاده گردید. علی‌رغم آن‌که نرم‌افزار g-power تعداد نمونه‌ی آماری را 191 نفر تعیین کرده بود، ولی به منظور اطمینان بیشتر در تعمیم داده‌ها به کل جامعه‌، تعداد 200 پرسشنامه تنظیم و تکمیل گردید. همچنین برای تحلیل نتایج حاصل از پرسشنامه، از برنامه‌ی رایانه‌ای spss و excel و برای تحلیل همبستگی شاخص‌ها از روش تحلیل واریانس تک فاکتوری و روش پیرسون استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون پرسشنامه مبیّن آن بود که بین‌«مدّت‌ زمان ‌سکونت ‌در‌محلّه» و «میزان‌تحصیلات» پاسخ‌دهندگان با حسّ مکان آن‌ها رابطه‌ی معناداری وجود دارد. همچنین قاطبه‌ی پاسخ‌دهندگان، حسینیّه‌ی‌اعظم را عنصر اصلی هویّت‌بخش به محلّه‌ی خویش دانسته و از سکونت در آن ابراز رضایت ‌نمودند (74 درصد). علاوه‌بر‌این، بیش از 85 درصد از پاسخ‌دهندگان مشارکت اجتماعی را امری مقدّس دانسته و شرکت در آن را وظیفه‌ای همگانی می‌دانند.

An Analysis of the Role of Religious Places in Creating a Sense of Place and in Residents of Urban Neighborhoods (Case Study: Hosseinieh Neighborhood in Zanjan city

Sense of place refers to the mental and conscious perception of people of their surroundings, which leads to the achievement of identity in them and their attachment to the environment. Therefore, people’s positive sense of their surroundings, which is known as sense of place, is an opportunity that, if used properly, can pave the way for the creation of social partnerships and thus facilitate the implementation of urban projects. Accordingly, in this study, the role and impact of the Great Hosseinieh in creating and promoting the sense of place in the residents of the Hosseinieh neighborhood and their social participation has been investigated. The method of the present study is based on documentary and field studies and a questionnaire was used to collect field information. Although GPower software had a statistical sample size of 191 people, 200 questionnaires were developed and completed to further ensure that the data was generalized to the general population. Also, to analyze the results of the questionnaire, SPSS and Excel computer program and to analyze the correlation of indicators, onefactor analysis of variance and Pearson method were used. The results of the questionnaire showed that there was a significant relationship between the duration of residence in the area and the level of education of the respondents with their sense of place. Also, the majority of respondents considered great Hosseinieh as the main element of identifying their neighborhood and expressed their satisfaction with living in it (74%). In addition, more than 85% of respondents consider social participation to be sacred and a public duty to participate in it.