شناسایی پیشران‌های موثر و کلیدی بر روند توسعه با رویکرد آینده‌نگری منطقه‌ای (نمونه موردی: استان مازندران)

آینده‌پژوهی در توسعه و برنامه‌ریزی منطقه‌ای بر یافتن عوامل کیلدی، پیشران‌ها و فقدان قطعیت‌های توسعة مناطق در فضای برنامه‌ریزی تاکید دارد تا برنامه‌ریز شهری و منطقه‌ای با در اختیار داشتن آن‌ها به‌عنوان اهرم کنترل، به نگاشت و مدیریت آینده مطلوب بپردازد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی شاخص‌های تاثیر بر تحقق‌پذیری توسعه استان مازندران، شناخت متغیرهای کلیدی برنامه‌ریزی استان هست. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش ترکیبی از روش‌های اسنادی و پیمایشی و ازنظر ماهیت، بر اساس روش‌های جدید علم آینده پژوهش، تحلیلی و اکتشافی است که با به‌کارگیری ترکیبی از مدل‌های کمی و کیفی انجام گرفته است. با توجه ماهیت این پژوهش، از روش تحلیل ساختاری میک‌مک و دلفی بهره گرفته شده است. در این راستا، پس از برگزاری جلسات اولیة بحث با پانزده نفر از مدیران فعال اجرایی استان، اعضای هیئت علمی و کارشناسان برنامه‌ریزی در سطوح مختلف با تخصص‌های علوم اقتصادی، برنامه‌ریزی اجتماعی، جامعه‌شناسی گرایش اقتصاد و توسعه، برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، محیط‌زیست، مدیریت صنعتی و بازرگانی به‌عنوان جامعة آماری تحقیق، 39 متغیر اولیه در قالب شش شاخص اقتصادی، اجتماعی، زیربنایی، سکونتگاهی، زیست‌محیطی و پسوندها شناسایی شد. در ادامه، متغیرهای اولیه در چارچوب ماتریس اثر متقاطع در نرم‌افزار آینده‌نگاری تعریف شد. آنچه از وضعیت صفحة‌ پراکندگی متغیرها می‌توان فهمید ناپایداری سیستم می‌باشد که اکثر متغیرها در اطراف محور قطری صفحه پراکنده‌اند. در نهایت، با توجه به امتیاز بالای تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، 18 عامل اصلی کلیدی در آینده توسعة‌ منطقه‌ای استان مازندران تاثیرگذارند. از بین این عوامل، مشارکت تاثیرگذارترین عامل کلیدی در توسعة‌ منطقه است.، ساختار فعالیت، اشتغال، اقتصاد و مهاجرت در رتبه‌های بعد قرارگرفته‌اند.

Identification of Influential and Key Driving Forces on the Developmental Process with a Regional Foresight Approach (Case study: Mazandaran province)

Futurology in regional development and planning emphasizes finding key factors, driving forces, and lack of certainties of regional development in the planning space so that the urban and regional planners can use them as controllers, mapping, and managing the desired future. The aim was to identify the indicators of the impact on the feasibility of the development of Mazandaran province and to identify the key planning variables of the province. This research was applied in terms of purpose, and it was a combination of documentary and survey. In terms of nature, it was analytical and exploratory based on new futurology science, which has been done using a mixed method of quantitative and qualitative models. Due to the nature of this research, MIC MAC and Delphi structural analysis have been used. In this regard, after holding initial discussion sessions with fifteen active executive managers of the province, faculty members and planning experts at various levels with expertise in economics, social planning, sociology of economics and development, urban and regional planning, environment, industrial and commercial management as research population, 39 primary variables were identified in the form of six indicators of economic, social, infrastructure, residential, environmental and extensions. Then, the primary variables were defined in the context of the crossimpact matrix in the futurism software. What can be understood from the status of the variable scattering plane is the system’s instability that most of the variables are scattered around the diagonal axis. Finally, due to the high direct and indirect impact score, 18 key factors affect the future of regional development in Mazandaran province. Among these factors, participation is the most influential key factor in the region’s development. The activity structure, employment, economy, and migration are in the following ranks, respectively.