مطالعۀ تطبیقی شهرهای خطۀ شمالی و کویر مرکزی ایران از منظر ضرب آهنگ‏های تاریخی فضای شهری؛ مورد پژوهی: رشت و کاشان

امروزه، تولید فضاهای تهی بر اندیشه و عمل شهرسازی سایه افکنده؛ حال‌آنکه فضای شهری، واجد ویژگی بازنمودی است و در فرآیند تاریخی خود، به امری پیچیده‏ و چندلایه بدل می‏گردد.مطالعۀ تاریخی فضا با توجه به پیچیدگی‏ها و چندگانگی آن، از دغدغه های اصلی در مطالعات شهری است. این پژوهش با بهره گیری از شاکلۀ مفهومی تریالکتیک فضایی و از طریق کاوش تاریخی ضرب آهنگ‏های فضا در دو شهر رشت و کاشان، می کوشد تا با توجه به تاثیر سه مولفۀ اقلیم، فرهنگ و قدرت انتظام بخش به تحلیلی تاریخی از فضای شهری دست یابد. روش پژوهش مبتنی بر مطالعات اسنادی و تحلیل محتوای آن‏ها با رویکردی تاریخیتفسیری بوده است. یافته های تطبیقی پژوهش نشان داد که شهر کاشان به‌مثابه شهری گرم و خشک در بخش مرکزی فلات ایران از ضرب آهنگ کیهانی یا ضرب آهنگ‏های قمریِ قدرتمندی برخوردار است؛ اما در شهر رشت شهری معتدل و مرطوب در خطۀ شمال ایران زمان چرخه‏ای خورشیدی اهمیت بیشتری می ‏یابد. همچنین، نهادهای سیاسی به شکل‏های متفاوتی در رشت و کاشان بالغ شدند. در طول تاریخ، سردمدارانی در کاشان ظهور می‏کنند که برخلاف همتایان خود در رشت که بر بعدهای مدنی، تجاری و سیاسی تاکید دارند؛ بیشتر، به دنبال حفظ روابط خود با شبکه ای مذهبی و متشکل از اعضایی سرشناس ‏در دیگر شهرهای مهم مذهبی اند. روابط اجتماعی تاریخی میان مردم کاشان، بر مبنای قراردادهایی یکدست و مبتنی بر مذهب پایه گذاری شده؛ ولی این روابط در شهر رشت، بیشتر بر اساس پیمان‏های قومی متنوع و در عین حال، متناقضی شکل‌گرفته است.

A comparative study of the cities in the northern region and the central part of Iran from the perspective of historical rhythms of urban space; Case study: Rasht and Kashan

Nowadays , the production of empty spaces wreak havoc on the thought and practice of urban planning, meanwhile urban space has a representational character and, in its historical process, turns into a complex and multilayered being. Historical study of urban space regarding its complexity and multiplicity is one of the main concerns in urban studies. Using the concept of the trialectics of spatiality through historical Rhythm analysis in two cities of Rasht and Kashan, this study seeks to provide a historical analysis of space considering the impact of the three components of climate, culture and regulated power. The research method is based on documentary study and analysis the content with a historicalinterpretive approach. The findings of the study showed that in both cities, historical resistance to the conceived space was accompanied by rhythms of cooperation and synchrony in space, and the historical Poly rhythmia resulted from both conflict and resistance.