الروافد الفلسفیه للسردیات الحدیثه واشکالیه امتلاک المعرفه لتوظیفها فی الخطابات المقدّسه

دراسه الاصول الابستیمولوجیه والفلسفیه التی رافقت المناهج النقدیه، هی السبیل الذی یمکّننا من استیعاب النظریات النقدیه الوافده والوقوف على ابرز مفاهیمها التنظیریه واجراءاتها التطبیقیه قبل اعمالها فی الساحه النقدیه، حیث ینبغی ان لا ننظر الى مناهج مثل السردیات على انها مجرد ادوات نقدیه یتوسل بها فی تحلیل الخطابات الادبیه، اذ هی استثمرت مجموعه من الروافد الفلسفیه فی بناء مشروعها النقدی، والتی تبدا من ارسطو لتصل الى آفاق حدیثه متجلیه فی نظریات ما بعدالحداثه، وتکمن جذورها فی مجموع الفلسفات الموضوعیه، والوضعیه المنطقیه، والظواهریه الهیجلیه، ومبادئ کانط الذاتیه. من هذا المنطلق، تتحدد غایه بحثنا فی بیان مدى اهمیه الوعی بالاسس الفلسفیه للسردیات واشکالیه امتلاک المعرفه لفهم النصوص الادبیه، خاصه الخطاب القرآنی المقدس بتوظیف اجراءاتها النقدیه، باعتماد المنهج الوصفی-التحلیلی وذلک عن طریق رصد لاهم الخلفیات الفلسفیه التی رافقت السردیات فی مسیرتها التاریخیه ودراسه توظیفها فی بعض النماذج النقدیه. ویصل البحث الى ان هناک مقولات یستفید منها المنهج السردی فی بناء مشروعه النقدی مثل موت المولف، الاطاحه بالذات الانسانیه التی ادت الى دحض الشخصیه فی الروایه، لا نهائیه المعنى وغیرها من المقولات التی لا تتفق وبناء النص القرآنی، وحضور المولف فیه، والشخصیات الحیه الحاضره التی تتحرک فی فضاء قصصه، التی لایمکن عدها کائنات ورقیه منسوجه من التخیّل، کما تظهر هذه الاشکالیه فی دراسه موضوع السارد فی الخطاب القرآنی معتمده علی النموذج السردی؛ اذ مسّت بقدسیه هذا الخطاب نتیجه توظیف المنهج توظیفا میکانیکیاً دون الالتفات الی تباعد طبیعه السارد القرآنی والانسان المولف السارد فی النصوص البشریه. ورغم ان البحث لاینفی امکانیه الاستفاده من الاجراءات التحلیلیه التی جاءت بها السردیات فی مرحلتی البنیویه وما بعدها، خاصه مع العلم بان توظیفها یمکننا من تحقیق بعض النتائج الفنیه، ولکنه یوکد على لزوم استیعاب النماذج النقدیه فی اصولها الفلسفیه وابعادها الابستمولوجیه للتطرق الى دراسه الخطاب القرآنی على اساس استخدام آلیات البحث السردی الحدیث فی سبر اغواره، لان توظیف هذا المنهج اختیار معرفی وایدیولوجی لا تنفصل نتائجه عن مقدماته.

the philosophical foundations of modern narratives and the challenge of acquiring knowledge in order to apply them to sacred discourses

the study of the epistemological and philosophical foundations that have accompanied critical methodologies is the key to comprehending critical theories and understanding their core theoretical concepts and practical procedures before applying them in the field of criticism. it is imperative not to regard methodologies such as narratology merely as analytical tools for interpreting literary discourses. these methodologies have drawn upon a variety of philosophical sources in constructing their critical projects, beginning with aristotle and extending to contemporary horizons manifest in postmodern theories. their roots can be traced to a range of philosophical traditions, including objectivist philosophies, logical positivism, hegelian phenomenology, and kantian principles of subjectivity. from this perspective, the objective of this is to highlight the importance of understanding the philosophical foundations of narratology and the issue of knowledge ownership in understanding literary texts, particularly the sacred qur’anic discourse, through the use of its critical methodologies. it adopts a descriptive-analytical approach by examining the key philosophical backgrounds that have accompanied narratology throughout its historical development and analyzing its application in certain critical models. the research concludes that there are concepts from narratology that contribute to its critical framework, such as the death of the author, the negation of the human subject leading to the dismissal of characters in fiction, and the infinity of meaning—concepts that conflict with the structure of the qur’anic text. the presence of the author within the qur’anic discourse and the living, active characters who move within its narrative space cannot be considered as mere fictional constructs. this issue is further evident in the study of the narrator within the qur’anic discourse, relying on the narratological model. the use of this methodology risks diminishing the sanctity of the qur’anic text due to a mechanical application of the method, without considering the fundamental differences between the qur’anic narrator and the human author in literary texts. although the research does not deny the potential benefit of analytical methods introduced by narratology, particularly from structuralism and its subsequent stages, it emphasizes the necessity of understanding critical models in their philosophical foundations and epistemological dimensions to effectively engage with the qur’anic discourse. utilizing this approach involves a conscious choice that merges both cognitive and ideological considerations, where the outcomes are intrinsically linked to its philosophical and theoretical premises.