بررسی تشویق و تنبیه مناسب، بهینه و مقتضی در جهت برقراری عدالت و رفع تبعیض در جامعه از منظر حضرت امام علی(ع)

روش تشویق و تنبیه به عنوان یکی از مباحث مهم و موثر برای افزایش کارایی و اثربخشی و برقراری متوازن و برابر برای دیدن نتایج رفتارهای افراد برای رشد، تکامل و سلامت در حوزه عدالت و رفع تبعیض مطرح می‏باشد. این پژوهش از منظر هدف، از نوع تحقیقات بنیادی و به شیوه توصیفی تحلیلی بوده و برای جمع آوری اطلاعات از شیوه کتابخانه‏ای و بررسی منبع استنادی (کتاب نهج‏البلاغه) استفاده شده است. طبق استخراج از آموزه‏های سیره علوی(ع) در نهج‏البلاغه باید گفت که نقش تشویق در راستای رشد، تکامل و برقراری عدالت و رفع تبعیض عبارتند از: ایجاد و تقویت یادگیری اجتماعی مطلوب، تلاش و انگیزه درونی برای پذیرش، تغییر، اصلاح و تثبیت رفتار در جهت مثبت در جامعه، دیدن سریع جزای عمل، تداوم به انجام اعمال نیک و مورد قبول، نداشتن ارفاق و تبعیض و رعایت روحیه اعتدال و میانه‏روی در کاربرد تشویق. در تنبیه هم عبارتند از: جلوگیری از ایجاد و شیوع اعمال و رفتارهای خطا و بد بر خلاف قوانین پذیرفته شده جامعه، دیدن سریع سزای عمل، نداشتن اغراض شخصی و تبعیض در کاربرد، پرهیز از تندروی، تعصب، پیشداوری، عیب جویی و عدم استفاده از تنبیه بدنی تا حد امکان و به عنوان آخرین راه حل با حفظ تمامی شرایط و مقتضیات و بجای آن، می‏توان از اخطارها و تهدید‏های متناسب کلامی و غیر کلامی برای برقراری عدالت و رفع تبعیض استفاده کرد. همچنین نکاتی مهمی که هم در تشویق و هم در تنبیه طبق آموزه‏های سیره امام علی(ع) در نهج‏البلاغه برای عدالت و رفع تبعیض در بین مردم باید توجه نمود شامل: کاربرد بجا و به موقع، اقناع نفسی، دوری از افراط و تفریط، همسانی با ویژگی‏های مختلف جسمی و روحی افراد، حفظ کرامت و شخصیت انسان، ذکر علت و بیان استحقاق برای فرد، تناسب داشتن با عمل و در نهایت تعلق به رفتار واقعی فرد. در پایان باید به این نکته اشاره نمود که عناصر سه گانه رشد، تکامل و برقراری سلامت در حوزه عدالت، یعنی توجه به امنیت، سعادت و کرامت انسانی، در کاربرد صحیح روش تشویق و تنبیه می‏توانند حاصل شوند و باعث از بین رفتن یا کاهش فقر فرهنگی در پذیرش تشویق در کنار پذیرش تنبیه متناسب با اعمال و رفتارهای مختارانه در افراد شود.