مبناگرایی راهبرد اصلی و اجتناب ناپذیر تحول در آموزش و پرورش

فلسفه های گونان گون راجع به تعلیم و تربیت مواضع متفاوتی دارند و هریک از آن ها مطابق تحلیل و توصیفی که از انسان ، معرفت ، هستی و ارزش دارند در خصوص اجزاء و عناصر تربیت داوری ها و موضع گیری های مختلف دارند . این تفاوت در عرصه تعلیم و تربیت تعجب آور نیست زیرا که نوعاً توصیف انسان از یک چیز تجویزهای متناسب با آن را دنبال دارد . آن چه که تعجّب آور و نهایتاً خسران آفرین است این واقعیّت است، یعنی «تجویزها مولود توصیفات هستند» مورد بی توجّهی قرار گیرد و تربیت به سهل بینی ها و سطح نگری های توام با وابستگی و شیفتگی منتهی و مقبل گردد. مبنا گرایی (foundationalism) اصطلاحی است در باب نظریّه های فلسفی معرفت که براساس آن فرد مبناگرا معتقد است دانش باید بر باور موجّه و برخی اصول یقینی تکیه کند . رقیب اصلی نظریّه مبناگرایی برای توجیه باور ، تئوری انسجام است که به موجب آن دانش به پایه و اساس یقینی نیاز ندارد بلکه نیازمند انسجام درونی است . مانند پازلی که بدون تعیین قبلی حل می شود و هر تکه در جای خودش قرار می گیرد. به نظر می رسد بر اساس تحلیل های فلسفی متفاوت که در طول تاریخ پدید آمده اند و اکنون در منابع فلسفی می توان آن ها را یافت، نمی توان مبناگرایی را مورد کم توجّهی قرار داد . مخصوصاً در جایی که اصولاً حاکمیت یک فلسفه معین پذیرفته شده است . در نظام تعلیم و تربیت ما که در بخش های مختلف به ویژه در برنامه های درسی در موقعیت تحوّلی به سر می برد و بنا دارد اسناد تحوّلی را عملیّاتی کند راهی جز انتخاب و اجرای راهبرد مبنا گرایی ندارد . نظریّه فطرت که یکی از نظریّه های مهم در شناخت شناسی است یکی از مصادیق مبنا گرایی است و بر اساس تحلیل عمیقی که از فطرت الهی انسان به دست می آید بنای تربیت شکل می گیرد . البتّه مبناگرایی موردنظر این مقاله خود را از خطر تحجّر دور نگه می دارد و با تکیه بر توصیفات و تحلیل های برهان محور برنامه ها را بر مبانی محکم و استوار مبتنی می سازد . برنامه های درسی هر کدام به مثابه یک بنا بر مبانی فطرت محور تکیه می کنند و تربیت را به سمت شکوفایی فطرت الهی سوق می دهند .