بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و کالبدی وقف در توسعه محلی(مطالعه موردی: بخش کاخک شهرستان گناباد)

امروزه در جوامع مختلف سنت حسنه ی وقف از ارزش های جهان بینی دینی و معنوی است که در صورت توجه دقیق و موشکافانه، قادر است بسیاری از مشکلات موجود در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و فرهنگی را رفع کند و از آنجا که موقوفات تامین کننده ی قسمت هایی مهم از نیازهای اساسی جامعه محلی از قبیل آب و اراضی، اماکن مذهبی، آموزشی و ... می باشد، ضمن توجه به نیات واقف و حفظ و اجرای آن در طول زمان و سرمایه گذاری لازم در جهت احیای این سنت حسنه، قادر است که علاوه بر کاهش هزینه های عمومی ، ایجاد زمینه ی اشتغال، تقویت روحیه مذهبی مردم، شکل گیری اماکن مذهبی و عمومی، می تواند از مهاجرت های بی رویه بالاخص در بخش روستایی جلوگیری کند، لذا ترویج فرهنگ وقف در بین مردم در برنامه ریزی های توسعه محلی جایگاه ویژه ای دارد.این مقاله بر اساس کار کتابخانه ای و میدانی و پرسشگری در محدوده ی روستاهای بخش کاخک انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل 2647 خانوار ساکن در روستاهای بخش کاخک است که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 336 نفر تعیین گردید که تعداد 384 پرسشنامه (برای دقت بیشتر) به روش تصادفی ساده تکمیل گردید. جهت انجام محاسبات آماری از نرم افزار spss و آزمون t تک نمونه ای به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شده است. با توجه به نتایج تجزیه ‌و تحلیل نهایی مشخص شد که در مورد تاثیر وقف بر شاخص های اقتصادی می توان گفت تاثیر موقوفات بر بهبود درآمد و ثروت، توزیع عادلانه ثروت، توسعه کارآفرینی، اجاره زمین، مغازه وافزایش درآمد، تولید کالاهای استراتژیک، ایجاد مشاغل، اشتغال نیروی بومی، توسعه و پیشرفت منطقه، سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار زیاد است و تاثیر موقوفات بر جلوگیری از بیکاری، کاهش فقر، تعادل قیمت زمین، کاهش قیمت زمین، کاهش هزینه‌های تولید کم بوده است و بطور کلی تاثیر موقوفات بر بهبود شاخص های اقتصادی زیاد است. در مورد شاخص های اجتماعی نیز می توان گفت که تاثیر وقف بر بهبود شاخص های اجتماعی در حد متوسط بوده است و در مورد تاثیر وقف بر بهبود شاخص های کالبدی تاثیر موقوفات بر بهبود امکانات فیزیکی، شکل‌گیری اماکن عمومی، عدم استفاده از زمین ها، عدم سرمایه گذاری در ساخت‌وساز، ماندگاری فضاهای عمومی، یکپارچه شدن ساخت‌وسازها، توسعه پراکنده ساخت‌وسازها، نوسازی و بهسازی مکان های عمومی و مسکونی در حد متوسط و تاثیر آن بر تغییر کاربری اراضی، توسعه فیزیکی منطقه کم و بطور کلی تاثیر موقوفات بر بهبود شاخص های کالبدی نیزدر حد متوسط بوده است.