مبانی و راهکارهای تحقق وقف علم و فناوری در فقه امامیه

وقف یکی از راهکارهای تقویت بنیه اقتصادی و برقراری عدالت در جامعه اسلامی است. وقف به جهت شرایط ویژه ای که دارد از ابزارهای مناسب اقتصادی است که می تواند علاوه بر آثار اقتصادی، منشا آثار اجتماعی و فرهنگی نیز باشد. یکی از ابعاد مهم وقف از ابتدای ایجاد و توسعه آن، وقف علمی است که پیشینه بسیار طولانی در تاریخ مسلمانان دارد. با توجه به گسترش علم در جهان و اهمیت آن در رشد و پویایی اقتصادی، به نظر می رسد یکی از حوزه های مهم وقف هم اکنون، وقف علم و فناوری است. بر همین اساس، این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این سوال است که مبانی موجه سازی وقف علم و فناوری شامل چه مواردی است؟ نتایج این پژوهش نشان می دهد وقف علم و فناوری، همان حبس اصل و استمرار بهره است با هدف گسترش و توسعه علوم و این نوع از وقف دارای پیشینه طولانی به قدمت اسلام بوده است. ادله لزوم وقف علم و فناوری شامل دو عامل پایداری و استقلال؛ ملاک برتری وقف و ملاک انتخاب اهداف و نوع وقف هستند. مبانی مشروعیت وقف علم و فناوری در فقه نیز می تواند مواردی چون وجوب تحصیل علم بر هر مسلمان، لزوم حفظ جامعه اسلامی از گزند آفات، قاعده نفی سبیل کافران، کراهت از فقر، لزوم توجه به کار مسلمانان، لزوم کسب سلطنت و قدرت و اهمیت و فضیلت علم و دانش باشد.