کارکرد وقف و ثمرات آن در توسعه ی دانش با تاکید بر وقفِ علمی

وقف ابزاری قدرتمند جهت پاسخگویی به مسائل فرهنگی و اقتصادی و به ویژه بهره برداری از آن در تحقق اقتصاد دانش بنیان و مقاومتی می باشد. از آنجایی که در سایه ی رشد علمی ایران اسلامی، امروزه فناوری های نوظهور از قبیل فناوری های هسته ای، هوافضا، نانو، رباتیک و سایر مقوله های علمی، پژوهشی و نخبگان علمی جزء اولویت ها قرار گرفته اند در حوزه وقف هم موضوعات و زمینه هایی جدیدی مطرح می گردند که باید نیّات واقفین به سمت آن جهت داده شود. یکی از آن مسائل، وقف علمی است؛ یعنی وقفی که در جهت توسعه و ترویج علم و دانش باشد.انفاق که از بارزترین مصادیق وقف است به‌عنوان یکی از راه‌های از بین بردن اختلافات طبقاتی غیرعادلانه ناشی از بی‌عدالتی‌های اجتماعی در اسلام تلقی شده که باعث کم‌رنگ‌تر شدن این اختلافات در تمام طبقات می‌گردد. گسترش فرهنگ وقف، به‌عنوان بارزترین مصداق احسان، انفاق، صدقه ی جاریه، تعاون و... ، یکی از عمده‌ترین فاکتورهای انهدام تراکم ثروت در جامعه و ایجاد بستر مناسب برای رشد ارزش های معنوی و الهی، در شکل توزیع عادلانه‌ی ثروت، محسوب می شود. در این مقاله با بررسی جایگاه وقف در منابع اسلامی، موقوفاتی که سبب ارتقاء سطح تحصیلات، به‌خصوص در سطوح بالاتر دانشگاهی می‌باشد، مورد توجه قرارگرفته است. این مسئله با استفاده از مدل داده های ترکیبی و روش جک نایف برای محاسبه خطای استاندارد مدل، طی سال های 1390-1382 برآورد شده که نتایج آن بیانگر اثر معنادار و مثبت هزینه‌های مذهبی به‌عنوان شاخصی از انفاق، بر ترویج علم در مدل مورد بررسی است. دستاورد این تحقیق تلاشی در جهت کاهش آسیب‌های اجتماعی از طریق تشویق به انفاق و افزایش آگاهی از پیامدهای عدم انفاق در جامعه اسلامی است.